صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1396/11/30
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رشت
موضوع
مطالبه خسارت دادرسی
پرسش
در یک حکم غیابی یا حضوری برابر خواسته خواهان محکوم گردیده است.
سوال
الف: چنانچه در نتیجه وا خواهی یا تجدید نظر خواهی حکم بدوی به طور کلی یا جزئی نقض و حکم بر بی حقی خواهان در قسمت مربوطه صادر شود آیا در همین دعوی و بدون تقدیم دادخواست جداگانه دادگاه مکلف به محکوم نمودن خواهان به پرداخت خسارات دادرسی حسب مورد در حق واخوانده و تجدید نظر خوانده از باب تسبیب در ورود خسارت می‌باشد یا خیر ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ شرایط قانونی برای محکومیت خواهان چگونه خواهد بود؟
نظر هیئت عالی
اولاً، با توجه به تبصره ی یک ماده 515 ق.آ.د.م. چنانچه خوانده خود را مستحق مطالبه خسارات دادرسی بداند، میتواند در ضمن دفاع از دعوا و بدون نیاز به تقدیم دادخواست، خسارات دادرسی از خواهان مطالبه کند.
ثانیاً، اگر بعد از ختم دادرسی در مقام مطالبه خسارات دادرسی برآید، رسیدگی به خواسته مذکور مستلزم تقدیم دادخواست حقوقی است؛ در هر حال خسارت مورد نظر باید شرایط ضرر قابل مطالبه را داشته باشد و به علاوه خواهان دعوی با علم به غیر محقق بودن در دادرسی، عمداً مبادرت به اقامه دعوا به طرفیت خوانده نموده باشد.
نظر اکثریت
سوال دارای پاسخ شکلی و ماهوی می‌باشد اولا- با توجه به تبصره یک ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی، چنانچه خوانده دعوا با شرایط مقرر در ماده مذکور خود را مستحق مطالبه خسارات دادرسی بداند میتواند ضمن دفاع از دعوا، بدون تقدیم دادخواست خسارات دادرسی را از خواهان مطالبه نماید و این امر اگر بعد از ختم دادرسی یا مستقلا باشد مستلزم تقدیم دادخواست از سوی خوانده می‌باشد ثانیا - از حیث ماهیت، خوانده زمانی استحقاق خسارات دادرسی را خواهد داشت که خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی عمدا اقامه دعوا نموده باشد.
نظر اقلیت
تبصره یک ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی فقط ناظر به موردی می‌شود که خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی اقامه دعوا کرده باشد، در سایر موارد مطالبه خسارات از ناحیه خوانده مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد، بدیهی است در صورتی که خوانده به طور کلی ضمن دفاع خسارات دادرسی را مطالبه نماید در این حالت خوانده مکلف است اثبات نماید که خواهان با علم به غیر محق بودن طرح دعوا نموده، در صورت عدم اثبات این موضوع باید قرار رد دعوا صادر شود.