صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/10/26
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه در صورت صدور حکم اعسار و تقسیط میزان محکومیت
پرسش
در پرونده های مالی نظیر مطالبه وجه، مهریه و... که نسبت به آنها حکم اعسار صادر و میزان محکومیت تقسیط شده است، با لحاظ اینکه در خصوص نحوه محاسبه تاخیر تادیه در چنین پرونده‌هایی صراحت قانونی وجود ندارد و دادگاه‌ها نظرات و رویه‌های متفاوتی در این باب اعمال می‌نمایند، بهترین راهکار و نحوه محاسبه جهت اتخاذ رویه واحد و پرهیز از تشتت آراء کدام روش می‌باشد؟ آیا تاخیر در تادیه تا زمان تقدیم دادخواست اعسار شامل می‌گردد یا تا زمان قطعیت رای اعسار و یا تا زمان پرداخت پیش قسط و اولین قسط پرونده اعسار؟ آیا میزان پرداختی سالانه از اصل محکومیت کسر و باقی مانده آن با تورم جدید محاسبه می‌شود؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی الزام به پرداخت خسارت تاخیر تادیه منوط به توانایی مالی مدیون می‌باشد و از تاریخ صدور حکم به اعسار از پرداخت خسارت تاخیر تادیه معاف می‌باشد و عدم تمکن مالی محکوم علیه از تاریخ تقدیم دادخواست اعسار احراز می‌گردد ضمناً میزان پرداختی سالانه محکوم علیه به طور اقساطی پرداخت می‌نماید از اصل محکومیت مشارالیه کسر و باقی مانده آن مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی قرار می‌گیرد.
نظر اکثریت
با عنایت به اینکه معسر با تقدیم دادخواست، اعلام می‌نماید که معسر است و توان پرداخت محکوم‌به را ندارد فلذا وقتی رای صادر شد کاشف از این است که نامبرده از تاریخ تقدیم دادخواست معسر می‌باشد و ماده 522 قانون آئین دادرسی مدنی نیز تاخیر تادیه را منوط به تمکن مالی کرده است. بنابراین عدم تمکن محکوم علیه بطور نسبی از تاریخ تقدیم دادخواست احراز می‌گردد و رای فقط این موضوع را اعلام می‌کند. چون حکم اعسار حتی بطور نسبی هم باشد اعلامی است در نتیجه اگر محکوم علیه در مورد پرداخت اقساط تعلل نماید و نپرداختن آن مستند به اعسار وی نسبت به قسط پرداختی نباشد، خسارت تاخیر تادیه به اقساط معوق تعلق می‌گیرد.
نظر اقلیت
اقلیت اول: خسارت تاخیر تادیه تا زمان صدور رای دادگاه است و بعد از صدور رای، خسارت تاخیر تادیه محاسبه نمی‌شود. زیرا وقتی حکم بر اعسار ثابت شد، عدم تمکن ثابت می‌شود و قبل از آن ثابت نیست و وقتی عدم تمکن از پرداخت ثابت نشود خسارت تاخیر تادیه قابل محاسبه است.
اقلیت دوم: خسارت تاخیر تادیه تا آخر اجرای حکم است زیرا قانون در این مورد صریح است و چون در حکم اعسار بطور تقسیط، اقساط ادامه دارد و کل محکوم به وصول نشده، باقی مانده آن مشمول خسارت تاخیر تادیه می‌شود.