صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1394/08/13
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر نظنز
موضوع
مسئولیت شخص حقوقی
پرسش
با عنایت به مواد 20 و 143 قانون مجازات اسلامی برای شخصیت حقوقی نیز مسئولیت کیفری مقرر شده است. حال چنان چه قرار باشد شخصیت حقوقی مجازات شود، نحوه اقدام و تصمیم دادسرا در تحقیقات، قرار نهایی و کیفرخواست و نحوه اقدام و رسیدگی دادگاه در رسیدگی محاکماتی و صدور رأی به چه صورت می‌باشد ؟
نظر هیئت عالی
با توجه به اینکه چنانچه نماینده شخص حقوقی به نام یا در راستای منافع شخص حقوقی مرتکب جرم شود، شخص حقوقی هم طبق ماده 143 قانون مجازات اسلامی برحسب مورد دارای مسئولیت کیفری خواهد بود بنابراین دادسرا علاوه بر تعقیب شخص حقیقی که به نام یا در راستای منافع شخص حقوقی مرتکب جرم شده شخص حقوقی را هم مورد تعقیب قرار می دهد و طبق ماده 688 آیین دادرسی کیفری اقدام به احضار هر دو می‌نماید که شخص حقوقی نماینده خود برای پاسخگویی به اتهام را معرفی می کند ؛ اتهام برای وی تبیین می‌شود و پس از انجام تحقیقات لازم از نماینده معرفی شده و شخص حقیقی و ختم تحقیقات، چنانچه موضوع، اقتضاء صدور قرار جلب به محاکمه را داشته باشد برای هردو قرار جلب به محاکمه و سپس کیفرخواست صادر می‌گردد. دادگاه با حضور نماینده شخص حقوقی و شخص حقیقی که به نام یا در راستای منافع آن مرتکب جرم شده تشکیل جلسه می دهد و طبق ماده 20 قانون مجازات اسلامی یک یا دو مجازات از موارد احصائی در آن ماده را مورد حکم قرار می دهد و شخص حقیقی هم به موجب نوع اتهام محکوم می‌شود. بنابراین نظریه اکثریت مورد تایید است.
نظر اکثریت
با عنایت به مواد 688 به بعد قانون آئین دادرسی کیفری در وضعیت فعلی، متهمی برای تعقیب شخص حقوقی وجود ندارد لیکن مسئولیت شخص حقوقی در صورتی است که نماینده آن در راستای منافع شخص حقوقی یا به نام آن مرتکب جرم شده باشد؛ در این صورت تحقیقات در دادسرا تکمیل شده، در قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست نیز به موضوع اشاره می‌شود و دادگاه نیز باید برای هر یک از اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط نیز جداگانه اتخاذ تصمیم نماید، ضمناً دادسرا به نماینده شخص حقوقی، موضوع اتهام را تفهیم نمی‌نماید بلکه تبیین می‌نماید و اظهارات را صورتجلسه می کند (مستفاد از ماده مذکور و رعایت ماده 143 قانون مجازات اسلامی).
نظر اقلیت
با عنایت به اینکه اتهام معطوف به فعل یا ترک فعل است و شخص حقوقی بالذات فعل یا ترک فعل نمی کند لذا نمی توان در قرار نهایی (جلب به دادرسی) حرفی از اتهام شخص حقوقی بزنیم بلکه وقتی پرونده با جلب به دادرسی شخص حقوقی به دادگاه ارسال شد به تبع شخص حقیقی، شخص حقوقی نیز محکوم خواهد شد لذا در نظر گرفتن مجازات برای شخص حقوقی سالبه به انتفاع موضوع است.