تاریخ نظریه: 1402/10/18
شماره نظریه: 7/1402/789
شماره پرونده: 1402-127-789ح
استعلام:
در دادگاه بدوی حکم به محکومیت خوانده صادر و در مرحله واخواهی دادگاه با پذیرش واخواهی و نقض دادنامه اولیه، قرار رد دعوا صادر کند و با تجدیدنظرخواهی از رای، دادگاه تجدید نظر، قرار رد را نقض می‌کند؛ در همین خصوص، خواهشمند است به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
اولاً، آیا دادگاه تجدید نظر می‌تواند راساً رای صادر کند؟
ثانیاً، آیا با نقض قرار رد دعوا، محکومیت اولیه دادگاه بدوی اعاده می‌شود؟ ثالثاً، در صورتی که نظر دادگاه تجدیدنظر بر محکومیت خوانده باشد و قرار رد دعوا را نقض و پرونده را به دادگاه بدوی اعاده کند، آیا برای دادگاه صادر کننده قرار رد، از جهات رد دادرس است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، با توجه به ماده 353 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، نظر به این‌که دادنامه تجدید نظرخواسته از نوع قرار بوده است، دادگاه تجدید نظر در صورت نقض قرار، باید پرونده را جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه صادرکننده قرار عودت دهد.
ثانیاً، در فرض سوال که دادگاه بدوی پس از واخواهی، حکم محکومیت قبلی را نقض و قرار رد دعوا صادر کرده است، با نقض بعدی این قرار از سوی دادگاه تجدید نظر، از آن‌جا که با نقض رای محکومیت بدوی و صدور قرار رد دعوا در مقام رسیدگی به واخواهی، حکم محکومیتی باقی نمانده است، موجبی برای اعاده رای محکومیت مذکور نمی‌باشد.
ثالثاً، در مواردی که دادگاه تجدید نظر رای دادگاه بدوی را قرار تلقی و پس از نقض، پرونده را جهت رسیدگی ماهوی به دادگاه بدوی ارسال می‌کند، با توجه به ماده 353 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، دادگاه بدوی مکلف به تبعیت از نظر دادگاه تجدید نظر است و از موارد جهات رد دادرس و صدور قرار امتناع از رسیدگی موضوع بند «د» ماده 91 همین قانون نمی‌باشد.