تاریخ نظریه: 1399/08/20
شماره نظریه: 7/99/1030
شماره پرونده: 99-3/1-1030 ح
استعلام:
در مواردی به دلیل اشتباه در محاسبه از سوی دادورز یا صدور دادنامه اصلاحی متعاقب اجرای حکم یا نقض قسمتی از رای در مرحله واخواهی از سوی شعبه صادرکننده حکم، محکوم‌له مبلغی مازاد بر محکوم‌به از محکوم‌علیه اخذ می‌کند یا مبلغی مازاد از محل حقوق و حساب بانکی وی برداشت می‌شود. آیا در این موارد اجرای احکام می‌تواند با کسر از حقوق و مزایای محکوم‌له یا مسدوی حساب وی در همین پرونده اجرایی مبلغ مازاد دریافتی را به محکوم‌علیه باز گرداند؟ در صورت منفی بودن پاسخ، راهکار پیشنهادی چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در فرض سوال که در نتیجه اشتباه یا خطای محاسباتی دادورز و یا سبب صدور رأی اصلاحی یا نقض حکم در مرحله واخواهی، مشخص شده است که در مقام اجرای حکم، به محکوم‌له مبلغی مازاد بر میزان محکوم‌به به محکوم‌له پرداخت شده است؛ اولاً در فرض نقض حکم در مرحله واخواهی و قطعیت آن، وفق ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 به دستور مرجع قضایی اجراکننده حکم عملیات اجرایی اعاده می‌شود و مبلغ مازاد پرداخت شده مستقیماً یا از طریق توقیف و فروش اموال محکوم‌به مسترد و تحویل محکوم‌علیه می‌شود. ثانیاً، در فرض صدور رأی اصلاحی و تغییر در میزان محکوم‌به، وفق ملاک ماده 39 قانون موصوف به ترتیب فوق اقدام خواهد شد. ثالثاً، در فرض اشتباه و خطای در محاسبه از سوی دادورز، نظر به این‌که وفق ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 محکوم‌علیه مکلف به پرداخت مبلغ محکوم‌به است نه بیشتر از آن و اقدامات دادورز تحت نظارت مرجع قضایی اجراکننده حکم قرار دارد در فرض سوال و اشتباه دادورز در پرداخت مبلغی مازاد بر محکوم‌به به محکوم‌له،با عنایت به این‌که اشتباه حادث از مصادیق اشکالات اجرایی موضوع ماده 25 قانون یادشده است و استرداد مبلغ مازاد پرداخت شده به نحو مستقیم یا از طریق توقیف اموال محکوم‌له به دستور مقام قضایی ممکن خواهد بود.