صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/03
برگزار شده توسط: استان بوشهر/ شهر بندر دیر
موضوع
معافیت دائم از هزینه دادرسی موضوع ماده 5 قانون حمایت از خانواده
پرسش
در صورت معافیت خواهان از پرداخت هزینه دادرسی موضوع ماده 5 قانون حمایت از خانواده این معافیت دائم است یا موقت؟ اجرای احکام این هزینه را در صورتی که معافیت به صورت موقت باشد از محکوم‌له دریافت می‌کند یا محکوم‌علیه؟ آیا این موضوع لازم است در رای ذکر شود؟
نظر هیات عالی
با توجه به اینکه معافیت از پرداخت هزینه دادرسی امری استثنایی و مخالف اصل است و در موارد خلاف اصل، بایستی به قدر متیقن آن موارد اکتفا شود و از تفسیر موسع که مستلزم شمول حکم به غیر موارد منصوص است، اجتناب کرد و تکالیف پیش‌بینی شده در مواد 511 و 514 قانون آیین دادرسی مدنی موید آن است؛ لیکن با توجه به تصریح ماده 5 قانون حمایت از خانواده و ماده 5 آیین‌نامه اجرایی آن، با احراز عدم تمکن مالی، دادگاه یا حکم به معافیت از هزینه دادرسی صادر می‌کند و یا پرداخت آن را به زمان اجرای حکم موکول می‌کند و درهرحال در صورت صدور حکم به معافیت از پرداخت هزینه دادرسی، دیگر مجوزی برای اخذ آن نبوده و پرداخت هزینه‌های مذکور در ماده 5 قانون مرقوم بر عهده دولت می‌باشد.
نظر اکثریت
بسته به نظر محکمه می‌تواند معافیت از هزینه دادرسی دائم یا به صورت موقت قرار دهد. چنانچه معافیت، دائم در نظر گرفته شود محکوم‌له و محکوم‌علیه از پرداخت، معاف و نیازی به ذکر در رای نیست و چنانچه معافیت را دادگاه موقت در نظر بگیرد، در این صورت چنانچه خواهان در دادخواست هزینه دادرسی را مطالبه نموده باشد، لازم است خوانده به پرداخت هزینه دادرسی در حق خواهان محکوم شود و در رای به اخذ هزینه دادرسی از محکوم‌له به اجرای احکام تذکر داده شود و چنانچه خواهان هزینه دادرسی را مطالبه نکرده باشد، دادگاه تکلیفی به محکوم کردن خوانده به پرداخت هزینه دادرسی نداشته و فقط در رای، این موضوع که لازم است هزینه دادرسی از محکوم‌له توسط اجرای احکام اخذ شود تذکر داده می‌شود.
نظر اقلیت
این معافیت استثناء و دارای نص خاصی است و نیاز به اخذ آن نیست.