مجازات اعدام در درجه بندی مجازات های تعزیری

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/08/08
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر آباده

موضوع

مجازات اعدام در درجه بندی مجازات های تعزیری

پرسش

با توجه به اینکه قانونگذار مجازات های تعزیری را در ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 درجه بندی و احصاء نموده است و به اعدام اشاره ای نکرده است، ایا بدین معنا است که « اعدام» مجازات تعزیری محسوب نمی شود یا اینکه تعزیری است لیکن در این درجه بندی ها قرار نمی گیرد ؟

نظر هیئت عالی

ضمن عطف توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب سال 99 که اعدام تعزیری را در درجه بندی مجازاتهای درجه یک ذکر کرده است در موضوع سوال نظریه اداره حقوقی 7/98/24مورخ 98/9/20 به شرح زیر مورد تایید است:
با توجه به صدر « ماده واحده الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1396» که مقرر داشته است: « مرتکبان جرایمی که در این قانون دارای مجازات اعدام یا حبس ابد هستند، در صورت احراز یکی از شرایط زیر در حکم مفسد فی الارض می‌باشند و به مجازات اعدام... محکوم و در غیر این صورت... مشمولین به اعدام به حبس درجه یک... و مشمولین به حبس ابد به حبس و جزای نقدی درجه دو... محکوم می‌شوند: در حال حاضر مجازات اعدام تعزیری و حبس ابد برای جرایم مرتبط با مواد مخدر و روان گردان منتفی است: و مجازات اعدام حدی از باب افساد فی الارض جایگزین اعدام تعزیری شده است و در فرض استعلام، که مرتکب چنین جرمی نوجوان است، در صورت عدم احراز رشد و کمال عقل مرتکب، باید وفق ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392 (مجازات های مقرر در فصل دهم از بخش دوم کتاب اول قانون اخیرالذکر) مجازات تعیین شود.

نظر اکثریت

در ماده 15 قانون مجازات اسلامی در ماده در تعریف حد آمده است « حد مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای ان در شرع مقدس، تعیین شده است.» و در ماده 18 همین قانون بیان شده « تعزیرات مجازاتی است که شمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌گردد. »
در خصوص میزان مجازات تعزیری در مقایسه با مجازات حدی و اینکه کمتر از مجازات حدی باشد، در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مطلبی بیان نشده است و لیکن در ماده 16 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 آمده بود که میزان شلاق باید از موارد حد، کمتر باشد و از آنجا که در موارد ابهام و اجمال قانون بر اساس اصل یکصد و شصت و هفتم قانون اساسی بایستی به فتاوی معتبر مراجعه کرد و در منابع معتبر فقهی و در لسان فقها تعبیر « التعزیر بمادون الحد » دیده میشود، بدین معنی که تعزیر مجازاتی است که مقدار آن کمتر از حد است، در صورتی که سلب حیات و مجازات اعدام، شدیدترین و نوع مجازات می‌باشد که دیگر حیات مجرم به مصلحت اجتماع نمی‌باشد، لذا مجازات اعدام از شمول تعزیرات خارج می‌باشد و باید آن را مجازات حدی دانست، چه اینکه اگر مجازات اعدام از باب تعزیر باشد، باید حکم (قاضی) در تعیین نوع مجازات مخیر باشد که چنین نیست و از طرف دیگر می بایست کمتر از مجازات حدی باشد، در حالی که اعدام شدیدترین نوع مجازات می‌باشد.

نظر اقلیت

اعدام های پیش بینی شده در قوانین خاص مانند قانون مبارزه با مواد مخدر گرچه تعزیری هستند اما به عنوان قانون خاص، قدم قانون عام موخر نمی تواند ناسخ آنها باشد. بنابراین همچنان به قوت خود باقی هستند، اما در درجات تعزیری مندرج در ماده 19 مذکور داخل نمی شود و مقررات مربوط به مجازات تعزیری نیز در خصوص این جرایم جاری نیس، بلکه این جرایم تابع قانون خاص خود هستند.