صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/09/11
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
صدور حکم خلع با توجه به اتمام عملیات ثبتی ملکی
پرسش
در پرونده‌ای خواهان تقاضای خلع ید خوانده از ملک متعلق به خود کرده است ولیکن طبق پاسخ استعلام ثبتی، عملیات ثبتی صرفاً تا مرحله تحدید حدود پیش رفته، ولی ملک هنوز در دفتر املاک به نام خواهان ثبت نشده است، با توجه به این‌که اظهارنامه ثبتی به نام خواهان می‌باشد آیا صدور رأی بر خلع ید خوانده جایز است؟
نظر هیئت عالی
ماده 22 قانون ثبت اسناد و املاک، مالک ملک غیرمنقول را کسی می‌شناسد که ملک در دفتر املاک به نام او به ثبت رسیده باشد و از طرف دیگر، ملکی که در جریان ثبت می‌باشد ممکن است که در نهایت منتهی به صدور سند به نام متقاضی نشده یا در دفتر املاک به نام وی ثبت نشود، لذا نظر اکثریت مورد تأیید می‌باشد.
نظر اکثریت
املاک غیرمنقول از لحاظ ثبتی به سه قسم تقسیم می‌شوند: 1- املاکی که در جریان ثبت هستند. 2- املاکی که جریان ثبتی آنها تمام شده و در دفتر املاک ثبت گردیده و مالک رسمی آنها شناخته شده است. 3- املاکی که هیچ‌گونه عملیات ثبتی در مورد آنها آغاز نشده و حتی کسی برای ثبت یا تسلیم اظهارنامه تقاضایی نکرده است. در مورد قسم دوم، خواهان اگر دارای مالکیت رسمی باشد، طبق دفتر املاک حق دارد تقاضای خلع ید نماید. در مورد املاک قسم سوم، اساساً سابقه ثبتی وجود ندارد و در جریان ثبت هم قرار نگرفته است، خواهان در صورت اثبات مالکیت خود می‌تواند تقاضای خلع ید نماید و دادگاه با احراز مالکیت خواهان می‌تواند حکم بر خلع ید صادر نماید. در مورد قسم اول با توجه به این‌که عملیات ثبتی آغاز شده باید این عملیات خاتمه پیدا کند و مالک رسمی شناخته شود تا بتوان حکم به خلع ید صادر کرد. صرف وجود اظهارنامه ثبتی یا حتی پیش رفتن عملیات ثبتی تا مرحله تحدید حدود کافی برای احراز مالکیت نیست و تقاضای ثبت دلیل بر مالکیت نمی‌باشد زیرا چه‌بسا با اعتراض افراد دیگر مواجه شود و در نهایت به عنوان مالک شناخته نشود در این‌گونه موارد دادگاه قرار رد دعوا صادر می‌نماید تا خواهان پس از ادامه عملیات ثبتی، ملک را به نام خود در دفتر املاک ثبت نماید. تنها در یک صورت حکم خلع ید می‌توان صادر کرد و آن در صورتی است که علی‌رغم عدم اتمام جریان ثبتی، ملک از طریق سند رسمی به خواهان منتقل شده باشد در این صورت مالکیت خواهان مستند به سند رسمی است و طبق مفاد ماده 70 قانون ثبت باید به مفاد اسناد رسمی ترتیب اثر داد.
نظر اقلیت
در مورد املاک موضوع سوال اگر آگهی‌های موضوع مواد 10 و 11 قانون ثبت منتشر و اعتراض به تقاضای ثبت واصل نشده باشد در حقیقت مالکیت متقاضی ثبت که به وسیله اظهارنامه ثبتی تقاضا شده مستقر می‌گردد و تقاضای خلع ید و صدور حکم بر خلع ید مانعی ندارد ولی اگر آگهی‌های مذکور منتشر شده و اعتراضی واصل گردیده باشد، قبل از رسیدگی به اعتراض و اتمام و پایان جریان ثبتی نمی‌توان حکم به خلع ید صادر کرد.