احراز سوء نیت در جرم عدم ثبت واقعه ازدواج

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/12/15
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گالیکش

موضوع

احراز سوء نیت در جرم عدم ثبت واقعه ازدواج

پرسش

آیا جرم عدم ثبت واقعه ازدواج دائم جرم مادی صرف است ؟ به عبارت دیگر آیا نیاز به احراز سوء نیت متهم داریم یا اینکه به صرف عدم ثبت واقعه ازدواج دائم و صرف نظر از علت عدم ثبت، جرم واقع شده است؟

نظر هیئت عالی

در جرایم مادی صرف عنصر روانی مفروض است و محتاج احراز نیست، البته این نظر مانع از بررسی دفاعیات متهم حسب مورد در رد عنصر روانی نخواهد بود؛ نظریه اکثریت در حد استنتاج اشعاری موجه است.

نظر اکثریت

با در نظر گرفتن مواد 20 و21 و 49 از قانون حمایت از خانواده بزه عدم ثبت واقعه ازدواج دائم جرم مادی صرف است، سوء نیت در آن مفروض است و نیازی به احراز عنصر روانی نیست و از این حیث دقیقاً شبیه بزه جرم صدور چک بلامحل می‌باشد، مقنن خواسته است به منظور حفظ نظم عمومی و جلوگیری از ثبت غیر رسمی ازدواج دائم که می‌تواند تبعات منفی زیادی از قبیل تولد کودکان بدون شناسنامه شود؛ صرف عمل متهم مرد در عدم ثبت واقعه ازدواج دائم را بدون اینکه سوء نیت متهم موثر باشد جرم انگاری کند چنانچه متهم در زمان دفاع در دادسرا یا دادگاه مدعی شود که عدم ثبت واقعه نکاح دائم به علت مواردی از قبیل عدم همکاری زوجه یا عدم صدور مجوز از مراکز درمانی مثل اداره بهداشت است، در این فرض می توان به علت اینکه دارای انگیزه شرافتمندانه (ازدواج و تشکیل خانواده) بوده است در رای دادگاه به استناد بند پ از ماده 38 از قانون مجازات اسلامی در مجازات متهم تخفیف قائل شد. البته با توجه به اینکه عقد ازدواج شرعی در جامعه قبل از عقد رسمی تبدیل به عرف شده است تقریبا تمامی افراد جامعه از جرم بودن این عمل اطلاع ندارند؛ یک مهلت معقول از طرف مقنن به زوج جهت مراجعه به دفتر رسمی ازدواج جهت ثبت رسمی داده می شد همانگونه که در قانون ازدواج مصوب 1310 مهلت بیست روزه پیش بینی شده بود.

نظر اقلیت

جرم عدم ثبت واقعه ازدواج جرم مادی صرف نیست و جرم مقید است بدین معنی که دادیار یا بازپرس در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا و قاضی رسیدگی کننده در مرحله دادگاه در صورتی می‌تواند قرار جلب به دادرسی و محکومیت متهم را صادر کنند که عنصر روانی و سوءنیت خاص زوج را احراز کنند در فرضی که به هر علت از قبیل عدم توانایی مادی، عدم همکاری زوجه جهت ثبت رسمی و غیره سوء نیت زوج احراز نشود باید قرار منع تعقیب صادر شود.