تاریخ نظریه: 1395/06/29
شماره نظریه: 7/95/1517
شماره پرونده: 796-1/186-95
استعلام:
در باب تبدیل حبس به جزای نقدی ما مواجه با قوانین متضاد متناقض هستیم به طور مثال
1- درجه 8 ماده 19 و با رعیات مواد 65 ،64 ،86 با رعایت مواد 83 و 85 از قانون مجازات اسلامی در باب حبس کمتر از سه ماه تکلیف به عدم حبس و تبدیل به یکی از مجازات‌های جایگزین از جمله جزای نقدی با میزان و مبالغ مشخص داریم.
2- در قانون بودجه سال 95 در زمان اصلاح جدول شماره 16 ماده واحده لایحه بودجه سال 95
تعرفه های قوه قضائیه از جمله در بند دو قید شده در هر مورد که در قوانین حداکثر مجازات کمتر از 91 روز و با مجازات تعزیری موضوع تخلفات رانندگی یا مجازات جایگزین حبس باشد قاضی تکلیف دارد که تعرفه های جدید از سه میلیون ریال تا سی میلیون ریال جزای نقدی به جای حبس تعیین کند فلذا ابهام و از طرفی سوال این است.
1- توجهاً به اینکه قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 به صراحت در این خصوص تعیین تکلیف کرده و میزان مجازات جزای نقدی جایگزین حبس مشخص نموده چه ضرورتی به قانون بودجه و آن هم افزایش میزان جزای نقدی به جای حبس دارد؟
2- آیا قانون بودجه سال 95 جایگزین قانون مجازات اسلامی در موارد خاص که در قانون بودجه پیش بینی کرده شده یا خیر؟
3- آیا تضاد و تناقض بین این دو وجود ندارد؟ به عبارتی همدیگر را نسخ نمی کنند؟
4- در صورت پذیرش قانون بودجه از بابت جزای نقدی به جای قانون مجازات اسلامی آیا درجه مجازات‌ها هم با افزایش جزای نقدی تغییر می‌یابد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
(1 و 2 و 3)- بررسی ضرورت یا عدم ضرورت تصویب مصوبات قوه مقننه، وظیفه این اداره کل نیست.
طبق جدول شماره 16 تعرفه‌های خدمات قضایی موضوع جدول شماره 5 پیوست قانون بودجه سال 1395 که در حکم قانون و در سال منظور، لازم‌الاجرا است، میزان جزای نقدی جرایم مشمول بندهای 1 و 2 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین در ردیف دوم و سوم جدول یادشده، بیان گردیده است و چون آخرین اراده مقنن در این خصوص تلقی می‌گردد، بنابراین بندهای 1 و 2 قانون اخیرالذکر نسخ نشده و به قوت خود، باقی است و کلیه جرایمی که در گذشته مشمول بندهای مذکور می‌شد، کماکان مشمول‌اند و به لحاظ اینکه جزای نقدی موضوع بندهای مذکور، مجازات قانونی جرم است (زیرا مجازات قانونی جرم ممکن است در ماده خاصی پیش‌بینی شده باشد یا در مواد دیگری نظیر بندهای 1 و 2 قانون مزبور)، تعارضی با ماده 86 قانون مجازات اسلامی 1392 که میزان جزای نقدی جایگزین حبس را در خصوص جرایم موضوع بندهای 83 همین قانون بیان نموده، ندارد و ناسخ آن نیز نیست.
4- ملاک تعیین درجه جرایم مشمول بندهای 1 و 2 ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین و تشخیص مرجع صالح برای رسیدگی به این جرایم، با توجه به زمان وقوع جرم، میزان جزای نقدی حاکم در زمان وقوع جرم و انطباق آن با شاخص‌های مقرر در ماده 19 قانون مجازات اسلامی 1392 و تبصره‌های آن است.