تاریخ نظریه: 1399/02/24
شماره نظریه: 7/99/50
شماره پرونده: 99-127-50ح
استعلام:
با توجه به مواد 85 و 86 و بند « د» از ماده 332 از قانون آیین دادرسی مدنی
اولاً: چنانچه دعوی به طرفیت صغیر یا به طور کلی شخص محجور مطرح شود آیا دادگاه حق صدور قرار عدم اهلیت خوانده را دارد؟ به عبارت بهتر با توجه به صراحت بند « د» از ماده 332 یادشده، قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا در چه مواردی صادر می‌شود؟
ثانیاً: چنانچه در فرض سوال ولی یا قیم محجور طرف دعوی قرار نگرفته باشد آیا می‌تواند با حضور در جلسه دادرسی از حقوق محجور دفاع نماید؟
ثالثاً: چنانچه نام ولی محجور به عنوان نام پدر محجور در دادخواست قید شده باشد اما در جلسه دادرسی حاضر نگردد آیا دادگاه حق صدور قرار عدم اهلیت یا قرار رد دعوی خواهان را دارد یا خیر؟
خواهشمند است دستور فرمایید با طرح موضوع در کمیسیون‌های تخصصی مربوطه نظریه آن کمیسیون جهت ارشاد و بهره برداری به این حوزه قضایی اعلام و ارسال گردد.؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا، صرف طرح دعوا علیه خواندهای که خواهان از عدم اهلیت وی مطلع نبوده است، موجب صدور قرار عدم اهلیت خوانده یا هر قراری که موجب مختومه کردن شکلی پرونده شود، نمیباشد؛ بلکه دادگاه باید با استفاده از ملاک ماده 105 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 1379 دادرسی را متوقف کند؛ اما هرگاه خواهان، خوانده را محجور اعلام کرده باشد و یا از مفاد دادخواست و پیوستهای آن معلوم باشد که به‌رغم اطلاع از عدم اهلیت خوانده، نام سرپرست قانونی وی را در دادخواست قید نکرده است، به نظر میرسد دادگاه باید قرار عدم اهلیت خوانده را صادر کند که این مورد تنها مصداق بند «د» ماده 332 قانون یاد شده است.
ثانیا، بر اساس آن‌چه در بند فوق آورده شد، در صورت عدم اطلاع خواهان از حجر خوانده و طرح دعوا به طرفیت محجور و توقف جریان دادرسی توسط دادگاه، ولی قهری یا قیم محجور متعاقباً می‌توانند در جلسه دادرسی حاضر شوند و از حقوق محجور دفاع کنند.
ثالثا، در فرض طرح دعوا به طرفیت ولی قهری محجور و عدم حضور وی در جلسه دادرسی، چنانچه خواهان دعوا را به طرفیت ولی قهری به عنوان اصیل و نه به ولایت از محجور مطرح کرده باشد، مستند به بند 4 ماده 84 و ماده 89 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 دادگاه قرار رد دعوا صادر می‌کند؛ اما در صورتی که دعوا به طرفیت ولی قهری به ولایت از محجور مطرح شده باشد، موضوع تابع عمومات قانون مذکور است و موجبی برای صدور قرار عدم اهلیت خوانده یا رد دعوای خواهان به صرف عدم حضور ولی محجور نیست.