تاریخ نظریه: 1399/06/23
شماره نظریه: 7/99/732
شماره پرونده: 99-168-732 ک
استعلام:
آیا اقلام ذخیره ساز شخصی از قبیل هارد، لب تاپ، فلش و سایر ابزار ذخیره سازی که متهم به وسیله آنها اطلاعات را منتقل نموده جزء وسایل مجرمانه و مرتبط با جرم محسوب می‌شود و قابل ضبط است یا باید اطلاعات موجود در ابزار ذخیره سازی و وسیله مربوطه امحاء و ابراز ذخیره ساز به متهم عودت گردد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
مفهوم عام آلات و ادوات جرم شامل کلیه اشیاء و اموالی است که دلیل یا وسیله ارتکاب جرم بوده، از جرم تحصیل شده، حین ارتکاب استعمال یا برای استعمال اختصاص یافته است. برخی اشیاء ذاتاً وسیله ارتکاب جرمند و یا از جرم تحصیل می‌شوند همانند انواع مواد مخدر، اسکناس و اسناد مجعول، سکه تقلبی و... که در صدور دستور ضبط این اموال توسط دادگاه تردیدی نیست. اما برخی اشیاء دیگر، ذاتاً این خصیصه را ندارند اما ممکن است حین ارتکاب جرم استعمال یا برای استعمال اختصاص داده شوند همانند رایانه، حامل‌های داده، وسایل نقلیه، آلات موسیقی و.... قانون‌گذار در مواردی به ضبط وسایل ارتکاب جرم به عنوان مجازات اصلی تصریح کرده است همانند ضبط تجهیزات دریافت از ماهواره موضوع قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره یا ضبط محصولات صیادی و ابزار آلات صید موضوع بند «ج» ماده 22 قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب‌زی جمهوری اسلامی ایران. اما در سایر مواردی که قانون به ضبط اموال تصریح نکرده است مطابق ماده 148 قانون آیین دادرسی کیفری (215 قانون مجازات اسلامی) عمل می‌شود. بر این اساس در فرض استعلام، وسایل ذخیره‌سازی داده‌های رایانه‌ای همانند حامل‌های داده یا سامانه‌های رایانه‌ای پس از محو غیر قابل برگشت داده‌ها، به صاحبان آنها مسترد می‌شود.