صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/08
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
بررسی مقررات تکرار جرم در جرایم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر
پرسش
آیا مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر جاری میشود ؟ (به عنوان مثال فردی که در حین تحمل محکومیت ده سال حبس بابت جرم آدم ربایی در زندان بوده و بعد از مرخصی از زندان و غیبت از زندان مجددا در تاریخ 96/9/30 مرتکب جرم نگهداری 35 گرم هروئین میشود) آیا مقررات تکرار جرم موضوع ماده ی 137 قانون مجازات اسلامی در اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نسبت به وی ملاحظه خواهد شد ؟
نظر هیئت عالی
در مواردی که در ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر حکم خاصی در خصوص تکرار جرم وجود دارد از جمله جرایم موضوع مواد 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، تکلیف، عمل به حکم مذکور میباشد؛ نتیجتاً در عناوین خاص که موضوع تکرار مفقود است رجوع به عمومات قواعد تکرار موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی جایز و موجه خواهد بود.
نظر اکثریت
مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر اعمال خواهد شد بدین شرح که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاص میباشد و دارای مقررات و قواعد منحصر به خودش میباشد و در موارد مشابه که هم شرایط اعمال مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی میباشد و هم شرایط اعمال مقررات تکرار جرم موضوع ماده 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، در بحث تکرارجرم موضوع بندهای ماده 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدر، باید به قانون خاص عمل نمود و از رجوع به عمومات باید خودداری کرد چرا که در موارد مشابه رجوع به عمومات با وجود قانون خاص جائز نمیباشد اما در موارد غیر مشابه که شرایط مقررات تکرار جرم موضوع مواد 6 و 9 قانون مبارزه با مواد مخدرفراهم نیست ولی شرایط ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم میباشد باید به عمومات رجوع کرد چرا که قانون خاص در این مورد ساکت میباشد و بیانی ندارد. بنابراین با توجه به مطالب مذکور باید گفت که گاهی از اوقات جرم ارتکابی (از جرائم مواد مخدر) از نوع حدی میباشد که مشمول مجازات اعدام میباشد (مثل قاچاق مسلحانه مواد مخدر) که در این خصوص مورد سوال، سالبه به انتفاء موضوع میباشد چرا که تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مشمول جرائم تعزیری است و شامل جرائم حدی نمیباشد. ولی گاهی از اوقات جرم ارتکابی (از جرائم مواد مخدر) از نوع حدی نمیباشد که در این صورت با توجه به اینکه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص چگونگی و شرایط تکرار جرم ساکت میباشد و هیچ بیانی هم ندارد بنابراین باید به عمومات مراجعه کرد و در موردی که شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم میباشد و ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نیز هیچگونه بیانی در خصوص تکرار جرم ندارد، ماده 137 قانون مجازات اسلامی جاری میگردد. چرا که وقتی قانونگذار در مقام بیان بوده و با ملاحظه اینکه قانون مذکور(قانون مبارزه با مواد مخدر) قانون خاصی میباشد و در بعضی از مواد (مثل ماده 6 و 9) مقرراتی را در خصوص تکرار جرم بیان نموده اما در ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، هیچگونه بیانی در خصوص چگونگی اعمال تکرار جرم بیان ننموده است بلکه فقط در مورد تبدیل مجازات اعدام به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 1 و تبدیل مجازات حبس ابد به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 2 با ملاحظه ی شرایطی که در بندهای الف و ب و پ و ت ماده مذکور ذکر نموده اشاره داشته است و هیچگونه صحبت و بیانی در خصوص تکرار جرم ندارد لذا در صورتی که شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم میباشد ماده مذکور در هنگام اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، جاری میگردد. همانطوری که ماده 134 قانون مجازات اسلامی در هنگام تعدد جرائم مواد مخدر طبق رای وحدت رویه 738 مورخه 30- 10- 1393 هیئت عمومی دیوان عالی کشور جاری میباشد چرا که قانونگذار در قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص تعدد جرم هیچگونه بیانی نسبت به موضوع مذکور ندارد و ساکت میباشد لذا باید به عمومات مراجعه کرد و ماده 134 قانون مجازات اسلامی در هنگام تعدد جرم در جرائم مواد مخدر جاری میباشد لذا به همین منوال در بحث جریان ماده 137 قانون مجازات اسلامی در هنگام اعمال ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر نیز باید سخن بگوئیم و هیچگونه فرقی میان دو موضوع مذکور نمیباشد، لذا مقام قضایی میتواند با ملاحظه ماده 137 قانون مجازات اسلامی از تعیین حبس بالای 30 سال و بالای 25 سال تجاوز کند. بنابراین در فرض سوال با توجه به اینکه مجازات حمل و نگهداری 45 گرم هروئین مشمول بند 6 ماده 8 قانون مبارزه با مواد مخدر میباشد و با رعایت تبصره 1 بند 6 ماده 8 مجازات قانونی وی حبس ابد میباشد و با ملاحظه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر حبس ابد تبدیل به حبس تعزیری درجه 2 میشود (بیش از 15 تا 25 سال) و با توجه به اینکه شرایط اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی فراهم میباشد طبق ماده مذکور تا یک و نیم برابر 25 سال نیزبه مجازات 25 سال اضافه خواهد شد چرا که طبق ماده 137 قانون مجازات اسلامی مرتکب به حداکثر مجازات تا یک و نیم برابر آن محکوم میشود.
نظر ابرازی
مقررات تکرار جرم موضوع ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در جرائم مشمول ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر اعمال نخواهد شد چرا که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاصی میباشد که مقررات ویژه و خاصی را در مورد نحوه ی اعمال تکرار جرم بیان نموده است و ماده 137 قانون مجازات اسلامی مربوط به تکرار جرم در سایر جرائم غیر از مواد مخدر میباشد چرا که عام موخر هیچ گاه ناسخ خاص مقدم نمیباشد و قانون مبارزه با مواد مخدر(خاص) مقدم التصویب از حیث زمانی بر ماده 137 قانون مجازات اسلامی (عام) میباشد و با توجه به مفهوم مخالف مفاد رای وحدت رویه 738 مورخه 30- 10- 1393 هیئت عمومی دیوان عالی کشورچون در قانون مبارزه با مواد مخدر در مورد تکرارجرم بیانی وجود ندارد باید به عمومات مراجعه کرد ولی در مورد تکرار جرم بیان وجود دارد و لذا نمیتوان به عمومات مراجعه کرد و باید به خود قانون خاص مراجعه کرد و نظریات متعدد مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه نیز موید این امر میباشد که قانون مبارزه با مواد مخدر قانون خاصی میباشد که در خصوص تکرار جرم مقررات خاصی را بیان کرده ولی در مورد تعدد جرم مطلبی بیان ننموده است لذا در این هنگام باید به عمومات مراجعه کرد.
و زمانی که تاریخ وقوع جرم قبل از لازم الاجرا شدن ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر یعنی 23- 8- 96 میباشد عدم اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی واضح تر میباشد چرا که طبق قاعده قبح عقاب بلابیان و آیه شریفه « ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا » شکی در عدم اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی وجود ندارد چرا که در زمان وقوع جرم و قبل از تصویب ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر، در مورد سوال، مجازات مثلا اعدام یا حبس ابد بوده است و اگر جرم ارتکابی مشمول مجازات اعدام بوده باشد که جرم از نوع حدی محسوب میشده و بحث اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی سالبه به انتفاء موضوع بوده است و اگر جرم ارتکابی مشمول مجازات حبس ابد بوده باشد که دیگر جایی برای اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی در حبس ابد وجود نداشته است و حالا که طبق ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر (بعد از 23- 8- 96) اعدام و حبس ابد تبدیل به حبس تعزیری و جزای نقدی درجه 1 و 2 شده چگونه بواسطه ی قانون موخر از زمان وقوع جرم که مساعد به حال ایشان نیز نباشد مجازات مشدد گردد؟؟ زیرا طبق بند ب ماده 10 قانون مجازات اسلامی فقط در صورتی قانون موخر اجرا میشود که مساعد به حال ایشان باشد و در این فرض چگونه ما علاوه بر تبدیل حبس ابد به حبس تعزیری درجه یک و نیم برابر حداکثر حبس تعزیری درجه 2 تا یک و نیم برابر آن را اعمال نمائیم؟؟ آنچه که مساعد به حال محکوم میباشد تبدیل اعدام و یا حبس ابد به حبس تعزیری درجه 1 و 2 میباشد ولی اعمال ماده 137 قانون مجازات اسلامی و تجاوز از حداکثر حبس درجه 1 و 2 مساعد به حال ایشان نمیباشد.
هم چنین طبق اصل تفسیر مضیق قوانین کیفری و اصل تفسیر به نفع متهم با توجه به اینکه ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر در خصوص تکرارجرم ساکت میباشد و در این خصوص ابهام و شک وجود دارد باید گفت که با رعایت اصول مذکور قائل به عدم جریان ماده 137 قانون مجازات اسلامی در هنگام تبدیل مجازات اعدام و یا حبس ابد طبق ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر میشویم. لذا در فرض سوال بالا فقط مجازات مربوط به نگهداری 45 گرم هروئین (حبس بیش از 15 تا 25 سال و جزای نقدی درجه2) تعیین میشود و ماده 137 قانون مجازات اسلامی اعمال نمیشود.