تاریخ نظریه: 1402/10/24
شماره نظریه: 7/1402/663
شماره پرونده: 1402-186/1-663
استعلام:
مستند به مواد 105 و 107 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مرور زمان تعقیب و اجرای احکام قطعی صرفاً شامل جرایم موجب تعزیر می‌گردد. از طرفی با عنایت به ماده 23 قانون مذکور (با اصلاحات مصوب 1399/02/23)، امکان محکومیت به مجازات تکمیلی در تمامی جرایم موجب حد، قصاص و تعزیرات وجود دارد و ضمناً با توجه به تعریف تعزیرات در ماده 18 و انواع آن در ماده 19 قانون مارالذکر ملاحظه می‌گردد تعدادی از مجازات تکمیلی از درجات مجازات تعزیری مذکور در این مواد خارج است. با عنایت به معلومات فوق:
1- آیا مجازات تکمیلی از حیث شمول احکام ارفاقی همانند مرور زمان و...، تابع مجازات اصلی است؟ به فرض مثال در خصوص شمول مرور زمان نسبت به مجازات تکمیلی باید به مجازات اصلی آن توجه نمود؟
2- در صورتی که مجازات تکمیلی مورد حکم را، فارغ از نوع مجازات اصلی که همراه آن است، نوعی تعزیر (با توجه به تعریف مذکور در قانون از مجازات تعزیری) بدانیم، چگونه درجه آن را جهت استفاده در احکام ارفاقی (بالاخص در خصوص آن دسته از مجازات تکمیلی که در درجات 8 گانه مجازات تعزیری مطابق ماده 19 نمی‌گنجد) باید مشخص نمود؟ آیا می‌توان از ظرفیت تبصره 3 ماده 19 این قانون در این خصوص استفاده نمود؟
3- در صورتی که فردی به سبب ارتکاب جرایم موجب حد، به مجازات حدی و تکمیلی محکوم گردد و در مورد وی مجازات حدی اجرا شده ولی مجازات تکمیلی به هر علتی اجرا نشده باشد و به علت عدم دسترسی به محکوم‌علیه، امکان تجویز و اعمال مجازات مشدده تکمیلی (وفق ماده 24 همین قانون) و متعاقباً در صورت تخطی از آن، امکان تبدیل به حبس یا جزای نقدی درجه 7 یا 8 تعزیری وجود نداشته باشد، (در صورت تحقق شرایط قانونی) آیا امکان شمول احکام مرور زمان بر مجازات تکمیلی فوق وجود دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مجازات تکمیلی، همان‌گونه که از عنوان آن پیداست، مجازاتی است که به منظور تحقق اهداف اصلاحی مجازات‌ها و بعضاً صیانت از جامعه در تکمیل و تتمیم مجازات اصلی (اعم از تعزیر، حد و قصاص) توسط دادگاه تعیین می‌شود؛ بنابراین مجازات تکمیلی که وابسته به مجازات اصلی است از نظر شمول احکام مرور زمان نیز همینطور است؛ یعنی در جرایم تعزیری در هر مورد که اجرای مجازات اصلی به لحاظ شمول مرور زمان موضوع ماده 107 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 موقوف شود، اجرای مجازات تکمیلی نیز موقوف می‌شود. (با شمول مرور زمان مذکور، اجرای کلیه مجازات‌های مندرج در دادنامه اعم از اصلی و تکمیلی موقوف می‌شود).
2- با عنایت به پاسخ بند 1، نیازی به پاسخ‌گویی در این بند نیست.
3- مرور زمان اجرای مجازات با توجه به ماده 107 قانون پیش‌گفته و بندهای ذیل آن، صرفاً ناظر به جرایم تعزیری است؛ بنابراین جرایم مستوجب حد مشمول مقررات مرور زمان اجرا نمی‌شوند؛ لذا در فرض سوال که در جرم مستوجب حد، علاوه بر مجازات حد، مجازات تکمیلی نیز توسط دادگاه تعیین شده است و فقط مجازات حد اجرا شده است، مجازات تکمیلی که وابسته به مجازات اصلی و در تکمیل مجازات حدی تعیین شده نیز باید اجرا شود و عدم اجرای آن با گذشت مدت زمانی از تاریخ صدور حکم قطعی، به هر علتی که باشد تاثیری در قابل اجرا بودن مجازات تکمیلی ندارد.