صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/02/14
برگزار شده توسط: استان کرمان/ شهر کرمان
موضوع
اتخاذ تصمیم در صورتی که دادرس به لحاظ یکی از موارد ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی در رسیدگی به موضوع دعوا مردود بوده
پرسش
دادرس دادگاه به یکی از جهات مذکور در ماده 91 قانون آیین دادرسی مدنی در رسیدگی به موضوع دعوا مردود بوده لیکن بدون توجه به این امر رسیدگی ماهوی میکند و حکم قضیه را صادر میکند. محکوم علیه تجدیدنظرخواهی میکند و بر همین اساس پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارسال و در دادخواست تجدیدنظرخواهی به این موضوع اعتراض نمیشود حال دادگاه تجدیدنظر در خصوص این قضیه چه تصمیمی باید اتخاذ کند؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال چنانچه دادرس دادگاه به یکی از جهات مندرج در ماده 91 قانون آیین دادرسی دادگاه‌ها در امور مدنی، در رسیدگی مردود بوده ولیکن از رسیدگی امتناع نکرده و در ماهیت، حکم صادر نموده باشد، حکم صادره برخلاف دستور ماده مرقوم بوده، مغایر با قانون است و دادگاه تجدیدنظر، هرچند در مرحله تجدیدنظرخواهی ایراد نشده باشد، باید حکم مغایر موازین قانونی را ضمن رسیدگی ماهیتی نقض و رأی مقتضی صادر نماید. با این ترتیب نظر اقلیت تأیید میشود.
نظر اکثریت
با اتخاذ ملاک از ماده 352 قانون آیین دادرسی مدنی به لحاظ اینکه اساساً رسیدگی ماهوی دو مرحله ای است و قاضی بدوی به لحاظ جهتی از قانون ممنوع از رسیدگی بوده و رسیدگی او کان لم یکن تلقی میشود و لذا برای حفظ حقوق اصحاب دعوا که باید به دعوای آنان در دو مرحله رسیدگی شود دادگاه تجدیدنظر باید حکم خلاف قانون را نقض و پرونده جهت ارجاع به قاضی صلاحیتدار اعاده میگردد.
نظر اقلیت
با عنایت به اینکه به هر حال دادگاه بدوی حکم ماهیتی صادر کرده و موضوع نه از مصادیق ماده 352 و نه مصادیق ماده 353 قانون آیین دادرسی مدنی است تا دادگاه تجدیدنظر حکم بدوی را نقض و پرونده را به مرجع بدوی یا مرجع صالحه دیگر ارسال کند بلکه براساس صراحت ماده 358 قانون مذکور حکم بدوی که بدون رعایت موازین قانونی (ماده 92 قانون آیین دادرسی مدنی) صادر گردیده نقض و رأساً مبادرت به رسیدگی ماهوی نموده و رأی مقتضی را صادر میکند.