تاریخ نظریه: 1398/04/31
شماره نظریه: 7/98/142
شماره پرونده: 98-186/1-142 ک
استعلام:
اگر خانمی در تاریخ 1391/9/4 به قتل رسیده باشد آیا با محقق بودن سایر شرایط می توان بر اساس ماده ی 487 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیت المال را به پرداخت دیه محکوم نمود؟ به عبارت دیگر آیا احکام دیات مقرر در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به طور کلی و نیز به ویژه احکام مربوط به پرداخت دیات توسط بیت المال نسبت به قتل از سال 1392 نیز تسری دارد یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً مقررات مربوط به دیات در قانون مجازات اسلامی 1392 برگرفته از شرع انور و احکام فقهی است و در خصوص جرایمی که قبل از لازم الاجرا شدن قانون مذکور به وقوع پیوسته، از جمله فرض سوال نیز باید اعمال شود و آنچه در ماده 10 قانون مذکور راجع به عطف به ماسبق نشدن قوانین آمده، ناظر به مقررات و نظامات دولتی (تعزیرات به استثنای تعزیرات منصوص شرعی) و اقدام تأمینی و تربیتی است و شامل مقررات مربوط به قصاص و دیات نمی شود و فرض بر این است که مقنن به موجب قانون صدرالذکر، مقررات مربوط به دیات را با لحاظ جزئیات امر و نکاتی که در قانون سابق مسکوت بوده، تصویب نموده است.
ثانیاً ماده 487 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392عملاً جانشین ماده 255 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1370می‌باشد. بنابراین چنانچه تحقیقات معموله به حد کفایت انجام پذیرفته ولی به هیچ وجه موجبات شناسائی متهم یا متهمین فراهم نشود، به نحوی که قاضی تحقیق اعم از دادیار ویا بازپرس نهایت اقدامات لازم را مبذول و با دستورات موکد و تحقیقات مفصّل به ضابطین نتوانسته باشند قاتل یا قاتلین را شناسائی نمایند وعرفاً هر آنچه را لازم بوده انجام داده باشند، درچنین حالتی با درخواست اولیاء دم به پرداخت دیه از بیت المال، پرونده را بدون صدور قرار مجرمیّت وکیفرخواست به دادگاه جزائی ارسال و دادگاه نیز حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال را صادر خواهد کرد ضمناً موارد پرداخت دیه از صندوق تأمین خسارت های بدنی متفاوت از موارد پرداخت دیه از بیت المال است و احکام هر یک نیز متفاوت می‌باشد.