تاریخ نظریه: 1400/12/16
شماره نظریه: 7/1400/1388
شماره پرونده: 1400-168-1388 ک
استعلام:
با توجه به اینکه مستندات از ماده 644 قانون آیین دادرسی کیفری پذیرش متهمان غیرنظامی در بازداشتگاه نظامی ممنوع بوده و از طرفی پذیرش متهمان نظامی سایر مراجع قضایی در بازداشتگاه نظامی منوط به طی تشریفات در ماده مذکور می‌باشد لذا خواهشمند است در خصوص سوالات زیر انجانب را ارشاد بفرمایید یک اساساً ملاک تشخیص بازداشتگاه نظامی چیست آیا بازداشتگاه های امنیتی نظیر بازداشتگاه وزارت دفاع سپاه ارتش و ناجا نظامی محسوب می‌شوند یا خیر در صورتی که بازداشتگاه‌های موصوف نظامی محسوب نشوند علت پذیرش متهمان نظامی در بازداشتگاه های مذکور بر اساس چه توجیهی صورت می‌گیرد 4 در صورتی که بازداشتگاه‌های موصوف نظامی محسوب شوند آیا مراجع قضایی عمومی می‌توانند متهمین غیرنظامی را در این بازداشتگاهها معرفی نمایند با توجه به تعبیر مقنن در ماده 647 قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر اینکه دادستانی نظامی نظارت کامل بر بازداشتگاه ها و زندان های نظامی حوزه قضایی خود دارد منظور از قید نظارت کامل چیست آیا منظور مقنن نظارت استصوابی است یا اطلاعی آیا دادستان نظامی می‌تواند از پذیرش متهمین غیرنظامی اعزامی از سایر مراجع قضایی ممانعت به عمل آورد یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مستفاد از مواد 643 و 644 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و شق 3 بند «ب» ماده 1 و مواد 325 و 328 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1400 بازداشتگاه نظامی که توسط سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی ایجاد می‌شود، محل اختصاص یافته برای نگهداری موقت متهمان نظامی تحت قرار تأمین کیفری (افراد مصرح در بندهای «الف» تا «ح» قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1382) است که با دستور کتبی مقام قضایی یا قانونی صلاحیت‌دار معرفی شده و تحت مدیریت یا نظارت سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور است.
2- با توجه به شق 3 بند «ب» ماده 1 آیین‌نامه اجرایی فوق‌الذکر، بازداشتگاه امنیتی از بازداشتگاه نظامی متفاوت است.
3- مستفاد از ماده 646 قانون آیین دادرسی کیفری و شق 3 بند «ب» ماده 1 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور نگهداری آن دسته از متهمان نظامی که مرتکب جرم امنیتی شده باشند به دستور مقام قضایی صالح در بازداشتگاه‌های امنیتی فاقد منع قانونی است.
4- با توجه به پاسخ سوالات قبل، پاسخ به این سوال منتفی است.
5- الف و ب) مطابق ماده 325 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1400 وظایف و اختیاراتی که برای دادستان یا قاضی اجرای احکام دادسرای عمومی و انقلاب مقرر شده است، در خصوص بازداشتگاه و زندان‌های نظامی (موسسه‌های کیفری نظامی) بر عهده دادستان نظامی یا قاضی اجرای احکام دادسرای نظامی است و لذا نحوه نظارت حسب مورد می‌تواند متفاوت باشد.
ج) با توجه به تبصره ماده 644 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و ماده 328 آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1400 معرفی متهمان غیر نظامی از سوی سایر مراجع قضایی به بازداشتگاه نظامی فاقد وجاهت قانونی است و دادستان نظامی صرفاً حق تذکر مراتب به مرجع قضایی ذی‌ربط را دارد