تاریخ نظریه: 1396/03/02
شماره نظریه: 7/96/517
شماره پرونده: 69-62-51
استعلام:
...
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- الف- مستفاد از ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394، با سوگند مدیون، ادعای اعسار وی پذیرفته و اثبات می‌گردد. بنابراین سوگند مزبور، سوگند قاطع دعوا (بتی) است.
ب-برابر ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی 1394، در مواردی که مدیون ثابت کند که مال تلف حقیقی یا حکمی شده است و نیز در مواردی که مدیون در عوض دین، مال دریافت نکرده یا تحصیل نکرده باشد، اثبات ملائت مدیون (مدعی اعسار) بر عهده داین است و مطابق قاعده البینه علی المدعی والیمین علی من انکر بر دائن احکام مدعی بار می‌شود، زیرا وی مدعی ملائت مدیون است و بر مدیون احکام منکر بار می‌شود، زیرا وی منکر ملائت خود می‌باشد و این انکار در موارد یاد شده موافق اصل است، بنابراین، مدعی ملائت اگر نتواند آن را اثبات کند، وفق مقررات قانون آیین دادرسی در امور مدنی مذکور در مواد 270 و بعد این قانون و از جمله ماده 275 آن می‌تواند تقاضای سوگند نماید. بدیهی است در این صورت هرگاه مدیون از اتیان سوگند امتناع کند یا سوگند را به مدعی ملائت رد کند، با سوگند وی حکم به رد اعسار صادر می‌شود. در صورتی که مدعی ملائت (داین) درخواست سوگند مدیون را نکند، دادگاه با عنایت به ماده 283 قانون اخیرالذکر، نمی-تواند مدیون را سوگند دهد و اگر سوگند داد اثری بر آن مترتب نیست
2و3- برابر مواد 275 و 283 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی دادگاه نمی تواند بدون درخواست مدعی، مدعی علیه را سوگند دهد. لذا در فرض سوال چنانچه مدعی ملائت (خوانده دعوای اعسار) تقاضای سوگند مدیون (خواهان اعسار) را ننموده باشد، امکان سوگند مدیون یا تجدید جلسه رسیدگی به این منظور وجود ندارد و با عنایت به اینکه پذیرش اعسار یا تقسیط بر اساس سوگند بستگی به چگونگی ادعای اعسار و ملائت و ادله ابرازی دارد و همواره مستلزم ادای سوگند نیست، لذا دادگاه در فرض سوال بر اساس سایر ادله رأی صادر می کند.