تاریخ نظریه: 1398/04/31
شماره نظریه: 7/98/482
شماره پرونده: 98-26-482 ح
استعلام:
در صورتی که طرفین دعوی اعسار از پرداخت محکوم به (محکومٌ علیه و محکومٌ له دعوی اصلی) در ضمن رسیدگی به دعوی اعسار در خصوص نحوه پرداخت اقساط توافق نمایند و به درخواست ایشان گزارش اصلاحی صادر شود آیا متعاقبا امکان پذیرش دعوی تعدیل اقساط از جانب محکومٌ علیه برخلاف توافق سابق و گزارش اصلاحی وجود دارد یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً: مهم ترین اثر صدور حکم راجع به دعوای اعسار، جلوگیری از بازداشت محکوم است و لذا صلح دعوای اعسار به این معنا که محکوم حق طرح چنین دعوایی را نداشته باشد، به این دلیل که با بازداشت وی ملازمه دارد صحیح نیست؛ به عبارت دیگر، همان گونه که طرفین نمی‌توانند توافق کنند که محکوم به رغم معسر بودن بازداشت شود، توافق ضمن عقد صلح بر عدم طرح دعوای اعسار از سوی محکوم و یا سلب این حق از وی معتبر نمی‌باشد.
ثانیاً: چنانچه در اثنای رسیدگی به دعوای اعسار، طرفین راجع به تقسیط محکوم به توافق کنند و دادگاه در این مورد گزارش اصلاحی صادر نماید، بر اساس گزارش اصلاحی صادره رفتار می‌شود و اگر متعاقباً دادخواست تعدیل اقساط تعیین شده در گزارش اصلاحی تقدیم شود، به نظر می‌رسد با توجه به اطلاق تبصره 2 ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و ماده 27 این قانون، قابل استماع و رسیدگی است؛ زیرا توافق طرفین در فرض فوق ناظر به وضع مالی محکوم است نه این که دین به طور مطلق و به صورت اقساطی موجل شود؛ مگر آن که برای دادگاه قصد طرفین مبنی بر تقسیط دین به طور مطلق و صرف نظر از وضع مالی محکوم احراز شود؛ که در این صورت افزایش اقساط به درخواست محکوم له امکان پذیر نیست و حکم درخواست تعدیل اقساط از سوی محکوم، همان است که راجع به دعوای اعسار در قسمت اولاً گفته شد.