صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/05/24
برگزار شده توسط: استان سیستان و بلوچستان/ شهر زاهدان
موضوع
درخواست دادستان از بازپرس مبنی بر منع خروج متهم از کشور
پرسش
بازپرس، پرونده را با صدور قرار جلب به دادرسی جهت اظهارنظر نزد دادستان ارسال می کند. دادستان با بررسی پرونده نظر به منع خروج متهم از کشور دارد.
1- آیا دادستان می‌تواند درخواست منع خروج متهم از کشور را از بازپرس بخواهد و از اظهارنظر در خصوص قرار نهایی خودداری کند؟
2- آیا این درخواست در قالب نقص تحقیقات است یا ماده 105 قانون آیین دادرسی کیفری؟
3- آیا بازپرس مکلف به پذیرش است؟
4- اگر بازپرس مکلف به پذیرش نمی‌باشد آیا درخواست دادستان مسکوت می ماند یا در قالب ماده 269 قانون آیین دادرسی کیفری جهت حل اختلاف به دادگاه ارسال می‌شود؟
نظر هیئت عالی
نظریه اداره حقوقی به شماره 1546/97/7 - 98/2/23 به شرح زیر در خصوص موضوع سوال مورد تائید اعضاء هیات عالی است: 1- مستفاد از مواد 265 و 266 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، در صورت صدور قرار جلب به دادرسی از سوی بازپرس، دادستان مکلف به اظهارنظر کتبی پیرامون قرار صادره بوده و باید نظریه خود را که حسب مورد مبتنی بر موافقت یا مخالفت با قرار یاد شده و یا درخواست تکمیل تحقیقات است، اعلام نماید و لذا دادستان نمی‌تواند به صرف درخواست ممنوع‌الخروجی متهم، از اظهارنظر خودداری نماید.
2، 3 و 4- مستفاد از مواد 188 و 247 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، دستور منع خروج متهم از کشور یا قرار نظارت قضایی از نوع ممنوعیت خروج متهم از کشور از اختیارات قانونی بازپرس بوده و درخواست دادستان از بازپرس برای صدور چنین دستور یا قراری از موارد نقص تحقیقات محسوب نمی‌شود و در صورتی که بازپرس با درخواست دادستان موافق باشد، نسبت به اجابت درخواست اقدام می‌کند در غیر این صورت بازپرس مکلف به متابعت از نظر دادستان نبوده و مطابق تشخیص خود عمل می‌نماید. بنابراین فرض استعلام از موارد اختلاف دادستان و بازپرس موضوع مواد 269 و 272 قانون فوق‌الذکر خارج بوده و موجب قانونی جهت حل اختلاف از سوی دادگاه نمی‌باشد.
نظر اتفاقی
برای پاسخ به سوال نیاز به ذکر دو مقدمه می‌باشد:
1- قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 ممنوع الخروج نمودن متهم از کشور را از دو طریق پیش بینی نموده است: الف- در قالب دستور منع خروج موضوع ماده 188 ب- در قالب قرار نظارت قضایی موضوع ماده 247.
دستور منع خروج مربوط به زمانی است که به متهم دسترسی حاصل نشده و لذا به محض دسترسی به متهم ممنوعیت خروج منتفی می‌شود اما قرار نظارت قضایی مربوط به زمانی است که به متهم دسترسی حاصل است اما بازپرس متناسب با جرم ارتکابی علاوه بر صدور قرار تامین مبادرت به اصدار این قرار نیز می‌نماید.
2- وفق ماده 90 قانون آیین دادرسی کیفری تحقیقات مقدماتی مجموعه اقدامات قانونی است که از سوی بازپرس یا دیگر مقامات قضایی برای حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم انجام می‌شود.
3- حسب ماده 105 قانون آیین دادرسی کیفری بازپرس در جریان تحقیقات تقاضای قانونی دادستان را اجرا و مراتب را در صورتمجلس قید می کند.
چنانچه دادستان حضور متهم و دسترسی به وی را در قالب دستور منع خروج بخواهد در قالب نقص تحقیقات است و بازپرس حسب مواد 105و266 قانون آیین دادرسی کیفری مکلف به انجام است و حق اختلاف ندارد در این مورد دادستان می‌تواند تا رفع نقص از اظهارنظر در خصوص قرار نهایی خودداری کند. لیکن چنانچه درخواست دادستان در قالب صدور قرار نظارت قضایی باشد بازپرس مکلف به پذیرش نمی‌باشد و پرونده جهت حل اختلاف و در راستای ماده 269 قانون اخیر به دادگاه صالح ارسال می‌شود. در این مورد دادستان باید در خصوص قرار نهایی اظهارنظر نماید.