صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/11/04
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
بررسی مسئولیت تضامنی مسئولین به اصل وجه سفته، برات و چک نسبت به خسارت تأخیر تأدیه
پرسش
آیا در مورد سفته، برات و چک که مسئولین (صادرکننده، ظهرنویس، ضامن و غیره) به اصل وجه مسئولیت تضامنی دارند در مقابل دارنده نسبت به خسارت تأخیر تأدیه نیز مسئولیت تضامنی دارند یا این‌که فقط صادرکنندگان در صورت تعدد، مسئولیت تضامنی دارند؟ (مواد 249، 250، 300، 304 و 309 قانون تجارت و ماده 19 قانون اصلاحی صدور چک).
نظر هیئت عالی
بند دوم نظرهای ابرازی صائب تشخیص و مورد تأیید است؛ زیرا خسارت تأخیر تأدیه از متفرعات دعوای اصلی است و ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379 اطلاق دارد و شامل کلیه دعاوی است که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج است که استحقاق دریافت خسارت از تاریخ مطالبه دین با وجود سایر شرایط ایجاد می‌شود. با توجه به این‌که به حکم قانون تجارت و با احراز شرایط مقرر در مواد 249، 286، 309، 310 و 314 قانون تجارت، مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویس و ضامن در قبال دارنده فرض قانونی است؛ لذا مسئولیت، ناظر به اصل خواسته و کلیه خساراتی است که قانوناً قابل مطالبه است.
نظر اتفاقی
1- در مورد چک‌های مشمول قانون صدور چک، با توجه به تبصره الحاقی به ماده 2 قانون مذکور که حسب آن دارنده چک فقط می‌تواند محکومیت صادرکننده را به پرداخت کلیه خسارات و هزینه‌های وارد شده درخواست کند و با توجه به این‌که تبصره مذکور مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام است، ظهرنویس و ضامن مسئولیتی نسبت به خسارت تأخیر تأدیه ندارند؛ ولی در سایر چک‌ها و نیز سایر اسناد تجاری، با توجه به مواد 251 و 304 قانون تجارت، ظهرنویس و ضامن نیز به همراه صادرکننده در برابر خسارت تأخیر تأدیه نیز مسئولیت تضامنی دارند.
2- با توجه به این‌که خسارت تأخیر تأدیه به عهده مدیون است و با عنایت به این‌که همه مسئولین اسناد تجاری و ظهرنویس و صادرکننده و ضامن به حکم قانون تجارت مدیون فرض می‌شوند و به همین دلیل نیز می‌توان به هر کدام از آنها برای اخذ وجه اسناد تجاری مراجعه کرد و نیز با عنایت به این‌که مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد مسئولیت صادرکننده چک به خسارت تأخیر تأدیه در مقام نفی مسئولیت سایر مسئولین چک نبوده است؛ لذا درهمه اسناد تجاری همه مسئولین در مورد خسارت تأخیر تأدیه نیز مسئولیت تضامنی دارند ضمن این‌که در حقوق تجارت مسئولیت تصامنی خلاف اصل نبوده و موافق اصل است.
3- با توجه به این‌که مسئولیت تضامنی خلاف اصل است؛ لذا مسئولیت تضامنی صرفاً در مورد اصل وجه بوده و تسری به خسارت تأخیر تأدیه ندارد.