وضعیت قانونی و شرعی شهادت شهود با مذهبی غیر از تشیع

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/12/15
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر نائین

موضوع

وضعیت قانونی و شرعی شهادت شهود با مذهبی غیر از تشیع

پرسش

وضعیت شهادت شهودی که دارای مذهبی غیر از مذهب تشیع (اثنی عشری) است، شرعاً و قانوناً چیست؟

نظر هیئت عالی

هرچند به نظر می‌رسد نظریه اقلیت قضات محترم دادگستری شهرستان نایین استان اصفهان، قابلیت تایید را داشته باشد با این حال چون درباره «ایمان» شاهد در قوانین موضوعه کشور تعریفی نشده است، لذا با توجه به اصل 167 قانون اساسی در مورد شهادت شرعی غیرشیعه، باید به فتاوی معتبر یا منابع فقهی معتبر، مراجعه و بر اساس آن عمل شود. (ضمناً نظریه مشورتی شماره 1447/93/7 مورخ 1393/6/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه)موید این استنتاج است.

نظر اکثریت

باعنایت به اینکه قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 از واژه «اسلام» در بیان ویژگی‌های شاهد سخن به میان آورده بود ولیکن در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 واژه «ایمان» را به کار برده است و از طرفی با توجه به حجیت داشتن شهادت شرعی و اعتبار ویژه‌ای که قانونگذار به آن بخشیده است به نظر می‌رسد منظور از ایمان، شیعه اثنی عشری است یعنی شخص مسلمان که به ولایت ائمه دوازده‌گانه اعتقاد داشته باشد. این امر را با مراجعه به منابع معتبر فقهی و نظریه اکثریت فقهای شیعه که ایمان را مختص اعتقاد به ائمه دوازده‌گانه می‌دانند می‌توان استنباط نمود. مضافً در ماده 322 قانون آئین دادرسی کیفری وقتی قید «مذهب شاهد» ضروری تشخیص داده شده است، این الزام حکایت از اهمیت تعیین مذهب، جهت مشخص نمودن شرعی محسوب شدن شهادت دارد. زیرا در غیر این صورت اگر ایمان را صرف اسلام در نظر بگیریم دیگر نیازی به قید مذهب نمی‌بود ولی قانون‌گذار، حکیمانه تعیین مذهب را ضروری دانسته است.

نظر اقلیت

منظور از ایمان، همان اسلام است و این شرط بر مسلمان بودن شاهد تأکید می‌کند یعنی در دادگاه اسلامی، تنها گواهی معتبر است که مسلمان باشد و لذا هرکدام از مذاهب اسلامی مورد قبول است و اگر شخصی مسلمان نبود، اظهارات ایشان به عنوان شاهد شرعی پذیرفته نیست و در هرحال نیز اگر شاهد واجد شرایط شهادت شرعی نباشد؛ اظهارات او استماع می‌شود و تشخیص میزان تأثیر و ارزش این اظهارات در علم قاضی در حدود اماره قضایی با دادگاه است.