تاریخ نظریه: 1396/11/16
شماره نظریه: 7/96/2813
شماره پرونده: 96-168/1-1020
استعلام:
با عنایت به ذیل ماده (560) قانون آیین دادرسی کیفری و ماده (564) قانون مذکور، آیا هزینه‌های اشاره شده در ماده (560) که از طرف دولت پرداخت شده است مثل هزینه کارشناسی که با دستور مرجع قضایی انجام شده است پس از محکومیت متهم از وی قابل مطالبه است، چنانچه قابل مطالبه است آیا رسیدگی و صدور رأی نسبت به آن منوط به طی تشریفات آیین دادرسی مدنی از جمله تقدیم دادخواست، ابطال تمبر... پس از محکومیت قطعی است یا در ضمن رسیدگی در دادگاه به همان اتهام وی باید مطالبه شود؟ دادخواست نیز توسط چه کسی باید داده شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
- در کمیسیونهای آئین دادرسی کیفری این اداره کل دو نظر متفاوت راجع به این سوال ارائه شده است.
نظر نخست:
با عنایت به ماده 560 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 به ویژه ذیل آن که مقرر می دارد:«در هر صورت از متهم هیچ هزینه‌ای اخذ نمی شود» و قانون‌گذار در خصوص الزام متهمی که محکومیت حاصل کرده است، به پرداخت هزینه‌هائی که در جریان تحقیقات و محاکمه و از اعتبارات قوه قضائیه پرداخت شده است، مقرراتی وضع نکرده است، لذا محکوم‌علیه الزام قانونی مبنی بر پرداخت هزینه‌های مزبور ندارد و ماده 564 این قانون به قرینه ذکر آن بعد از ماده 563 این قانون، ناظر به هزینه‌هائی است که از سوی شاکی یا مدعی خصوصی پرداخت شده است و ماده 562 قانون یاد شده نیز حاوی حکم کلی است که باید با توجه به مواد دیگر همین قانون، آن را تفسیر کرد.
نظر دوم:
گرچه متهم با توجه به رعایت اصل برائت نباید در فرایند دادرسی هزینه ای پرداخت کند، اما اگر محکوم گردید با استناد به اصل تسبیب و اطلاق ماده 560 قانون آئین دادرسی کیفری 1392 پرداخت هزینه‌های دادرسی به عهده او است و شیوه محاسبه و صدور حکم به پرداخت آن نیز در ماده 562 همان قانون تعیین شده است.
2 و 3- با توجه به آنچه در پاسخ بند یک گفته شد پاسخ به این سوال‌ها منتفی است.