صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/02/10
برگزار شده توسط: استان قزوین/ شهر آوج
موضوع
جرم انگاری قطع درختان توسط فاعل معنوی
پرسش
چنانچه فردی به دیگری دستور قطع درختان را بدهد و شخص قاطع نیز از تعلق اشجار به غیر بی اطلاع باشد، در این صورت آیا فرد آمر قابل مجازات است یا خیر؟ در صورت قابل مجازات بودن تحت کدام یک از قواعد حقوق جزای عمومی؟
نظر هیئت عالی
با توجه به اینکه معیار شناسایی مرتکب جرم در حقوق جزا لزوماً ارتکاب رفتار مادی جرم به نحو مباشرتی نمی‌باشد و چنانچه اعمال مادی جرایم نظیر آنچه در فرض مذکور در سوال آمده است (قطع اشجار متعلق به غیر) از طریق دستور فریبنده مباشر توسط دیگری (مسبب) صورت پذیرفته باشد، به نحوی که عرفاً ارتکاب این اعمال به واسطه اقوی بودن سبب نسبت به مباشر، مستند به مسبب (آمر) باشد، در این صورت سبب مذکور فاعل معنوی جرم شناخته شده و اعمال مادی جرم منتسب به وی می‌گردد، زیرا رابطه علیت بین عمل او (عمل فریب کارانه) و عمل مادی بزه (قطع اشجار) برقرار می‌گردد و نه شخصی که جاهل به موضوع بوده و به واسطه اعمال فریب کارانه دیگری اقدامات مزبور را که در ظاهر می‌تواند متعارف باشد انجام داده است و ماده 526 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 نیز موید این نظر است. بنابراین در فرض سوال شخص آمر به اتهام ارتکاب قطع اشجار به مجازات فاعل جرم محکوم خواهد شد و اتهامی متوجه شخص مامور (مباشر) نمی‌باشد و موضوع از شمول معاونت در جرم که ناظر به وجود شخص مباشر جرم (مرتکب فعل مادی که ارتکاب جرم منتسب به وی می‌باشد و نه دیگری) خارج است و در فرض حاضر چنین مباشری وجود ندارد. بنابراین نظریه اتفاقی قضات محترم دادگستری شهرستان آوج استان قزوین، در نتیجه مورد تائید است.
نظر اتفاقی
آمر در فرض سوال دارای مسئولیت کیفری می‌باشد؛
مبانی استدلال: با توجه به شناسایی مسئولیت کیفری برای مباشر معنوی در حقوق ایران از جمله در مواد 272 قانون مجازات اسلامی در باب سرقت، یا عبارت (شخصاً یا توسط دیگری) مذکور در ماده 621 قانون تعزیرات یا جعل موضوع ماده 538 قانون تعزیرات، شخصی که دستور قطع درختان غیر را به متهم بی اطلاع از تعلق درختان به غیر می دهد مسئول می‌باشد.