تاریخ نظریه: 1396/05/09
شماره نظریه: 7/96/1069
شماره پرونده: 69-721/1-795
استعلام:
با توجه به اینکه از دعاوی و موضوعات شایع در این حوزه قضایی اعتراض به عملیات اجرایی پرونده‌های اجرایی واحد اجرای اداره ثبت می‌باشد خواهشمند است پیرامون سوالات ذیل اظهارنظر فرمایید.
1- شخصی به بیع غیر رسمی ملکی را از مالک رسمی ابتیاع می‌نماید به جهت اینکه علیه مالک رسمی متعاقب انتقال عادی اشاره شده در اداره ثبت اجراییه صادر می‌گردد ملک مختلف فیه توقیف و از طریق علمیات اجرایی و اجرای مزایده به نام متعهد انتقال رسمی صورت می یابد خریدار به طرفیت فروشند که همان مدیون پرونده اجرایی است و به طرفیت متعهد له پرونده اجرایی دادخواستی به خواسته ثابت بیع الزام به تنظیم سند رسمی ابطال عملیات اجرایی و ابطال سند انتقال اجرایی تقدیم می‌دارد آیا رسیدگی به ادعای ابطال عملیات اجرایی در صلاحیت دادگاه است یا در صلاحیت رئیس ثبت؟ بر فرضی که هنوز سند انتقال به نام متعهد تنظیم نشده باشد آیا رسیدگی به خواسته ابطال عملیات اجرایی در صلاحیت رئیس ثبت است یا خیر؟
2- راجع به یک سند مالی در راستای مقررات در اداره ثبت اجراییه صادر و ملکی که رسما به نام متعهد می‌باشد توقیف می‌گردد در واحد اجرای اداره ثبت پس از جری تشریفات قانونی ملک به مزایده گذاشته شد و سند به نام خریدار متعهد له سند انتقال می‌یابد مدیون پس از انتقال سند دادخواستی به خواسته ابطال عملیات اجرایی به جهت اینکه نظر کارشناس ابلاغ و قطعی نشده بود و همچنین کارشناس صلاحیت ارزیابی نداشت و ابطال سند انتقالی تقدیم می‌دارد آیا رسیدگی به خواسته ابطال عملیات اجرایی موضوع سوال در صلاحیت دادگستری است یا بر اساس ماده 172 آئین نامه اجرایی مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا در صلاحیت رئیس ثبت می‌باشد؟
3- با توجه به اینکه برخی از دوایر ثبت در صورتی راجع به اعتراض نسبت به عملیات اجرایی یا ابطال عملیات اجرایی اظهارنظر می‌نمایند که عملیات اجرایی انجام شده واجد اشکال باشد سوال این است چنانچه رئیس ثبت عملیات اجرایی انجام شده را صحیح بداند با این وصف اعتراض واصل می‌گردد آیا تکلیف به اظهارنظر دارد یا خیر؟ آیا این اظهارنظر قابل اعتراض و قابل رسیدگی در هیأت نظارت می‌باشد یا خیر.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- اولاً: با توجه به مواد 169 و 172 آیین‌نامه اجراء مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب 11/6/87 رئیس قوه قضاییه، صلاحیت رئیس ثبت محل برای رسیدگی به شکایت اشخاص ذی‌نفع از عملیات اجرایی، پس از صدور دستور اجرا شروع و با پایان عملیات اجرایی خاتمه پیدا می‌کند. با اجرای مزایده و تنظیم و امضاء صورت‌مجلس مزایده عملیات اجرایی تمام می‌شود و بعد از آن تاریخ رئیس ثبت محل برای رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی صلاحیت ندارد. ثانیاً: طبق ماده 1 قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر رسمی مصوب 1322/6/27 هر کس دستور اجراء اسناد رسمی را مخالف با مفاد سند یا مخالف قانون دانسته یا از جهت دیگری شکایت از دستور سند رسمی داشته باشد، می‌تواند به ترتیب مقرر در آیین دادرسی مدنی اقامه دعوا نماید و طبق ماده 10 قانون آیین دادرسی مدنی اصل بر صلاحیت محاکم دادگستری است، مگر اینکه قانون صریحاً مرجع دیگری را تعیین کرده باشد.
2- در فرض مطرح شده در این سوال با عنایت به ماده 172 آیین‌نامه اجراء مفاد اسناد رسمی لازم-الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی، رئیس ثبت محل پس از تنظیم و امضاء سند انتقال، نمی‌تواند به شکایت از عملیات اجرایی رسیدگی کند و در نتیجه مدعی باید به دادگاه ذی-صلاح مراجعه کند.
3- مستفاد از ماده 169 آیین‌نامه اجراء مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء، رئیس ثبت محل، با تقدیم شکایت از سوی ذی‌نفع تکلیف به رسیدگی پیدا می‌کند و در هر حال باید در مورد شکایت مطرح شده رسیدگی و رأی صادر کند و رأی صادر شده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قابل شکایت و رسیدگی در هیأت نظارت صلاحیتدار می‌باشد.