تاریخ نظریه: 1402/06/04
شماره نظریه: 7/1402/384
شماره پرونده: 1402-127-384ح
استعلام:
در صورتی‌که حکم غیابی به صورت قانونی به محکوم‌علیه ابلاغ شود، خواهشمند است به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
1- آیا مهلت واخواهی (بیست روز یا دو ماه حسب مورد) از تاریخ ابلاغ قانونی محاسبه می‌شود و یا به سبب عدم ابلاغ واقعی به محکوم‌علیه، واخواهی دارای مدت نخواهد بود؟
2- آیا پس از سپری شدن مهلت واخواهی و تجدیدنظرخواهی، حکم غیابی قابل اجرا است و یا به جهت بدون مدت بودن واخواهی (به سبب عدم ابلاغ واقعی حکم غیابی)، حکم غیابی قابل اجرا نخواهد بود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1 و 2- اولاً، با توجه به مفاد تبصره یک ماده 306 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 که حکم غیابی را پس از انقضای مهلت قانونی و قطعی شدن دادنامه قابل اجرا دانسته و با لحاظ ماده 336 همین قانون که مهلت درخواست تجدید نظر را بیست روز از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی اعلام کرده و همچنین با توجه به ماده یک قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 که اجرای هیچ حکمی را پیش از قطعیت آن نمی‌پذیرد، حکم غیابی (قابل تجدید نظر) زمانی قابل اجرا خواهد بود که مهلت واخواهی و تجدید نظرخواهی سپری شده باشد و این مهلت از تاریخ ابلاغ حکم غیابی؛ هرچند به نحو قانونی باشد، آغاز می‌شود.
ثانیاً، چنانچه رای غیابی به محکوم‌علیه ابلاغ واقعی نشود و با سپری شدن مهلت واخواهی و تجدید نظرخواهی قطعی شود و محکوم‌علیه غایب خارج از مهلت، واخواهی کرده و مدعی عدم اطلاع از رای باشد، با توجه به قسمت اخیر تبصره یک ماده 306 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، دادگاه ابتدا در مورد ادعای وی مبنی بر عدم اطلاع از مفاد رای رسیدگی و حسب مورد قرار رد یا قبول دادخواست واخواهی صادر می‌کند؛ صدور قرار رد واخواهی بدون رسیدگی و احراز صحت و سقم ادعای وی مبنی بر عدم اطلاع از رای غیابی فاقد وجاهت قانونی است؛ صدور قرار قبولی واخواهی نیز مانع اجرای حکم خواهد بود.