تاریخ نظریه: 1397/05/02
شماره نظریه: 7/97/1270
شماره پرونده: 96-76-1980
استعلام:
نظر به اینکه در حدود مالکیت زارعان صاحب نسق در چاه محفوره موضوع تبصره 2 اصلاحی 1375/6/4 ماده 6 -2/8/80 آیین نامه اجرایی قانون ابطال اسناد فروش رقبات مصوب 1374/2/3 هیات وزیران دو نظریه حقوقی به شرح ذیل وجود دارد:
نظریه اول: مستفاد از تبصره 2 ماده 6 این است که مالکیت چاه مذکور در آن تبصره شامل همه جوانب پروانه حفر و بهره برداری و تاسیسات روی چاه می‌شود لذا پس از ابطال سند فروش موقوفه به زارعان پروانه حفر و بهره برداری و تاسیسات روی چاه همچنان در مالکیت زارعان باقی می ماند متولی موقوفه در صورت امکان نسبت به خرید امتیاز حفر و بهره برداری و تاسیسات روی چاه اقدام می‌نماید
نظریه دوم:با توجه به اینکه مطابق مدلول مواد 1، 23 و 38 قانون آب و نحوه ملی شدن آب مصوب 1347 و مواد 26، 27، و 28 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 که جنبه امری داشته و لازم الرعایه است پروانه مصرف آب مختص به زمین و مواردی است که برای آن صادر شده و دارنده پروانه حق انتقال آن را به دیگری بدون اجازه وزارت نیرو نخواهد داشت مگر به تبع زمین و برای همان مصرف با اطلاع وزارت نیرو مستفاد از تبصره 2 اصلاحی 1375/8/4 ماده 6 -1380/8/2 آیین نامه اجرایی قانون ابطال اسناد فروش رقابت مصوب 1374/2/3 هیات وزیران این است که مالکیت زارعان در چاههای مذکور در آن تبصره شامل پروانه بهره برداری نمی شود و پروانه بهره برداری به تبع باطل شدن سند فروش موقوفه متعلق به موقوفه خواهد بود و زارعان صاحب نسق حفر کننده ی چاه فقط نسبت به تاسیسات روی چاه مالکیت دارندنظر فقهی مقام رهبری مبنی براینکه اگر چاه در زمین موقوفه حفر شده باشد تمام چاه وقف است چاه حفر شده در زمین وقفی وقف است و منافات با مالکیت حفر کنند چاه نسبت به تاسیسات روی چاه از قبل لوله و تلمبه و ساختمان و غیره ندارد استفتائات شماره 80 تا 84 مندرج در صفحات 62 تا 65 مجموعه استفتائات وقف تهیه و تنظیم هیات فقهی و حقوقی سازمان اوقاف و امور خیریه موید این استنباط می‌باشد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
چنانچه شخصی که پروانه بهره برداری از چاه محفوره را دارد، در صورتیکه سند زمینی که چاه در آن حفر شده است، در اجرای قانون ابطال اسناد فروش رقبات مصوب 1374/2/3 ابطال شود، مطابق تبصره 2 اصلاحی(1375/6/4) ماده 6 آئین نامه اجرائی(اصلاحی 1380/8/2) مالکیت مالک چاه بر تأسیسات و ملزومات آن از جمله حقوق اکتسابی بوده و متعلق به حفر کننده چاه است، هر چند با توجه به وقف بودن زمین از ابتدا، ملک مذکور، توسط واقف مربوطه به ملکیت وقف درآمده است. در چنین وضعیتی با در نظر گرفتن بند 7 (الحاقی 1375/12/12) به ماده 1 قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب 1363/10/2 با الحاقات بعدی، دارنده حقوق اکتسابی فوق نمی‌تواند حقوق خود را بدون اجازه این سازمان و اگر موقوفه دارای متولی باشد بدون اجازه متولی به غیر واگذار نماید، در این صورت می‌تواند حقوق خود را به موقوفه واگذار کند و یا با اجازه آنها به غیر انتقال دهد.