تاریخ نظریه: 1397/03/27
شماره نظریه: 7/97/599
شماره پرونده: 96-187/2-1308
استعلام:
در ماده 544 قانون آئین دادرسی کیفری اشاره شده احکام راجع به قصاص طبق مقررات مربوطه اجرا می‌شود و در ماده 543 قانون مذکور اشاره‌ای به حضور اولیاءدم مقتول یا وکیل آن در زمان اجرای حکم قصاص ننموده است از طرفی در بند ز ماده 7 آئین‌نامه نحوه اجرای احکام قصاص، رجم، قتل و.. مصوب 1382/6/27 ریاست محترم قوه قضائیه اشاره شده مرجع قضایی مجری حکم موظف است حداقل 48 ساعت قبل از زمان اجرای حکم مراتب را به مقامات و اشخاص ذیل اطلاع داده و از آنها بخواهد جهت انجام وظایف محوله در محل اجرای حکم حاضر شوند در این ماده نیز ضمانت اجرا برای عدم حضور اولیاءدم مقتول یا وکیل آنان در زمان اجرای حکم قصاص ذکر نشده است همچنین در ماده 419 قانون مجازات اسلامی مرقوم شده اجرای قصاص و مباشرت در آن حسب مورد حق ولی دم و مجنی علیه است که در صورت مرگ آنان این حق به ورثه منتقل می‌شود و باید پس از استیذان از مقام رهبری از طریق واحد اجرای احکام کیفری مربوطه انجام گیرد حال با توجه به موارد ذکر شده
1- آیا حضور اولیاءدم مقتول و یا وکیل آنان در محل اجرای حکم قصاص الزامی است و در صورت عدم حضور قصاص منتفی می‌شود؟
2- در صورت الزامی بودن حضور اولیاء دم مقتول آیا آنان می‌توانند به یکی از بستگان خود که وکیل نیز نمی‌باشد در دفترخانه اسناد رسمی وکالت داده تا در محل اجرای حکم قصاص حاضر شود.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- با توجه به سلطه ولایت شرعی اولیای دم مقتول(آیه سوره اسراء) و مستفاد از ماده 347 قانون مجازات اسلامی 1392، سلطه در قصاص یا گذشت از زمان قتل مقتول تا لحظه سلب حیات قاتل ادامه دارد و طبق ماده 419 همان قانون مباشرت در قصاص حق اولیای دم محسوب شده است و به همین جهت بند ز ماده 7 آیین نامه نحوه اجرای احکام قصاص، رجم، قتل و... مصوب 1382 رئیس قوه قضاییه اطلاع به اولیای دم را الزامی دانسته است بنابراین مباشرت اولیای دم مقتول یا وکیل آنها در اجرای قصاص الزامی و مفهوم مخالف ذیل «ه» و «ح» این ماده نیز موید استدلال مذکور است ضمانت اجرای عدم حضور اولیای دم در ماده 429 قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است.
2- تعیین وکیل مدنی(غیر دادگستری) از سوی اولیای دم برای اجرای حکم قصاص و حضور از سوی ایشان در محل اجرای قصاص فاقد منع قانونی است.