شمول مرور زمان در عدم ثبت واقعه نکاح

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1395/08/09
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز

موضوع

شمول مرور زمان در عدم ثبت واقعه نکاح

پرسش

عدم ثبت واقعه نکاح جرم آنی است یا از جرایم مستمر محسوب می‌گردد و بر این اساس مشمول مرور زمان می‌شود یا خیر؟

نظر هیئت عالی

ثبت واقعه ازدواج یک تکلیف قانونی است و مادام که این تکلیف انجام نگیرد، بزه عدم ثبت واقعه ازدواج بزهی است مستمر؛ نتیجتاً نظر اکثریت صحیح است.

نظر اکثریت

عدم ثبت واقعه نکاح، جرمی مستمر است، زیرا ثبت نکاح یک تکلیف است که در گذر زمان ادامه دارد و همچنان بر عهده مرد باقی است و تا زمانی که مرد از انجام این تکلیف امتناع نماید، جرم استمرار دارد؛ لذا این بزه مشمول مرور زمان نمی گردد. تغییر عبارات در ماده 49 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 که جایگزین ماده 645 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات مصوب 1375) شده است نیز موید این تفسیر است؛ چرا که در ماده سابق آمده بود... چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دائم، طلاق و رجوع نماید به مجازات حبس تعزیری تا یک سال محکوم می‌گردد. در حالی که قانون حمایت از خانواده از واژگان خودداری و امتناع از ثبت سخن گفته که حکایت از مستمر بودن جرم مذکور دارد؛ چرا که امتناع و خودداری مستمر است و در واقع عنصر مادی این جرم را ترک فعل تشکیل می دهد. اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه مشورتی شماره 3212/7 - 1378/6/8 چنین استدلال می‌نماید که ثبت نکاح تکلیف است، مادام که این تکلیف انجام نگیرد، بزه عدم ثبت استمرار دارد؛ بنابراین بزه یاد شده بزهی مستمر است.

نظر اقلیت

حقوقدانان بر اساس عنصر مادی، جرایم را به جرم آنی، مستمر و استمرار یافته تقسیم و جرم آنی را جرمی تعریف می کنند که عنصر مادی آن یک بار انجام می‌شود، اگر چه آثار آن ادامه داشته باشد؛ مانند تیری که در لحظه شلیک می‌شود و به شخص اصابت می کند و ممکن است شخص مضروب مدت زمانی پس از اصابت تیر فوت نماید. عنصر مادی ثبت واقعه نکاح نیز چنین است و جرم همان زمان که ازدواج به صورت غیر رسمی واقع می‌شود، تحقق می یابد؛ در حالی که جرم مستمر جرمی است که عنصر مادی آن در بستر زمان تکرار می‌شود و هر زمان قصد ارتکاب جرم از مرتکب زائل شود، جرم قطع می‌گردد. اداره حقوقی قوه قضائیه نیز در نظریه 1394/10/1 جرم عدم ثبت نکاح را از جرایم آنی و غیر مستمر اعلام نموده است.