صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1380/09/04
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر مشهد
موضوع
چگونگی ابلاغ در صورت تغییر آدرس خوانده
پرسش
در مقایسه مواد 70 و 79 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که قبلاً اخطاریه در آدرس
تعیین شده در دادخواست به مخاطب ابلاغ شود و سپس نامبرده محل اقامت خود را تغییر
دهد نحوه ابلاغ چگونه خواهد بود و مامور ابلاغ چه وظیفه ای دارد؟
نظر هیات عالی
با توجه به روال و رویه معمول در قانون آیین دادرسی
مدنی سابق التصویب و با عنایت به صراحت ماده 79 قانون آیین دادرسی مدنی
مصوب سال 79 ،هرگاه یکی از اصحاب دعوا، محلی را که سابقه ابلاغ اوراق قضایی دارد
تغییر دهد، باید نشانی صحیح خود را فوراً به دادگاه اعلام کند تا امکان ابلاغ اوراق قضایی
میسر شود و مادامی که به این تکلیف عمل نشود اوراق قضایی به همان نشانی سابق طرف
ابلاغ میشود و نیازی هم به الصاق نسخه دوم اخطاریه در محل نخواهد بود. نظر اکثریت
مورد تایید است.
نظر اکثریت
بنا به دلایل ذیل نیازی به نصب یا الصاق نسخه دوم اخطاریه در محل نیست و همان گزارش
مامور ابلاغ کافی برای امر ابلاغ است:
1.ماده 79 قانون آیین دادرسی مدنی، نشات گرفته از ماده 108 قانون آیین دادرسی سابق
است. حسب ماده اخیرالذکر: «همین که مامور ابلاغ به محل مخاطب مراجعه میکرد و
مخاطب تغییر مکان داده بود و اشخاصی که در محل حضور داشتند از گرفتن اوراق خود
داری میکردند مامور مراتب را اعلام و با همین گزارش اخطاریه ابلاغ شده محسوب
میشد.» در حال حاضر نیز نیازی به الصاق نسخه ثانی اخطاریه در آدرس معرفی شده
نمیباشد زیرا دلیلی بر الصاق نسخه دوم اخطاریه به محل در مورد کسی که تغییر مکان
داده است وجود ندارد.
2.الصاق نسخه دوم اخطاریه در محل برای اطلاع مخاطب از امر ابلاغ است. در فرض مساله
که مخاطب تغییر مکان داده است و به محل سابق مراجعت نمیکند نیازی به الصاق نسخه
دوم اخطاریه نیست و گزارش مامو برای امر ابلاغ کافی است.
3.ماده 79 قانون آیین دادرسی مدنی شامل دو قسمت است:
الف) سابقه ابلاغ اولیه توسط مامور.
ب) انتخاب محل توسط مخاطب برای امر ابلاغ که در هر دو مورد چنانچه مخاطب
آدرس خود را تغییر دهد باید مراتب را اعلام کند و تا موقعی که به وظیفه خود عمل
نکرده، محل سابق، آدرس وی است و گزارش مامور صحیح و نیازی به الصاق
اخطاریه نیست زیرا مخاطب در آن محل حضور ندارد.
4.در ماده 70 قانون آیین دادرسی مدنی، قانونگذار بیان کرده: «در صورتی که مخاطب یا
بستگانش در محل نباشند و یا کسانی که هستند از قبول اخطاریه استنکاف کنند مامور
ابلاغ این موضوع را در نسخ اخطاریه قید و نسخه دوم را در همان نشانی الصاق میکند.»
در صورتی که در ماده 79 قید الصاق نیامده و چنانچه قانونگذار چنین امری را مد نظر
داشت مراتب الصاق نسخه دوم اخطاریه را در ماده 79 با تصریح اعلام میکرد.
5.از لحن ماده 79 بر میآید که نصب نسخه دوم اخطاریه لازم نیست و الصاق نسخه دوم
اخطاریه کاری بیهوده و بر خلاف حقوق شهروندان است زیرا اگر در یک محل، تعداد
زیادی اخطاریه به درب منزل نصب شود بر خلاف حقوق مالک ملک است که از نظر
اخلاقی صحیح نیست.
6.قانونگذار در تنظیم هر یک از مواد قانونی فلسفهای دارد. در قانون قدیم آیین دادرسی
مدنی هم نظیر این ماده وجود داشت که قانونگذار این امر را ابلاغ شده تلقی کرده و نیازی
به الصاق نسخه دوم اخطاریه تلقی نمیکرد و با توجه به لحن ماده 79 الصاق نسخه دوم
اخطاریه خلاف این ماده است؛ زیرا چنانچه چنین وضعی مورد نظر قانونگذار بود مراتب
را در متن صریح و یا نحوه ابلاغ را به ماده 70 ارجاع میداد.
7.ابلاغ شامل، ابلاغ واقعی و ابلاغ به بستگان یا... و یا امتناع از قبول است. در ماده
70 قانونگذار صراحت دارد: «اگر کسی نباشد و یا قبول نکند نسخه دوم اخطاریهجهت اطلاع مخاطب در محل الصاق میشود.» در صورتی که در ماده 79 تکلیف
مخاطب را در تعیین آدرس و اعلام آن به دادگاه روشن کرده و مادام که مخاطب
به وظیفه قانونی خود عمل نکند اخطاریه باید در همان محل ابلاغ شود و نیازی به
نصب نسخه دوم اخطاریه نیست زیرا مخاطب بر طبق قاعده، علیه خود اقدام کرده
است.
نظر اقلیت
چنانچه مخاطب آدرس خود را تغییر داده و آدرس جدید را اعلام نکرده مامور باید مراتب را
در نسخه اول و دوم اخطاریه قید و نسخه دوم را در محل، الصاق کند. دلایل این نظر به شرح
ذیل است:
1.با توجه به قسمت اخیر ماده 79 قانون آیین دادرسی مدنی که صراحت دارد: «تا وقتی که
به این ترتیب عمل نشده است اوراق در همان محل سابق ابلاغ میشود.» چنین استنباط
میشود که مامور ابلاغ باید به نحوی مخاطب را در جریان امر ابلاغ قرار دهد و در جریان
قرار گرفتن مخاطب جز با الصاق نسخه دوم اخطاریه مقدور نیست؛ پس مامور باید مراتب
را در نسخ اخطاریه قید و نسخه دوم را در محل آدرس مورد نظر الصاق تا امر ابلاغ تحقق
پیدا کند.
2.روش اطلاع دیگر سازمانها نظیر سازمان آب، برق، گاز و تلفن این است که چنانچه
مالک یا متصرف محل، ملک را تخلیه کرده باشد قبوض یاد شده را جهت اطلاع
نامبرده در همان محل رها میکنند و این امر به منزله اطلاع مالک از دریافت قبوض
مورد نظر است پس مامور ابلاغ باید نسخه دوم اخطاریه را در محل، نصب یا الصاق
کند.
3.ابلاغ معانی زیادی دارد که از جمله ابتدایی ترین معنای آن از نظر مفهوم حقوقی، رسانیدن
است. درفرض سوال، امر ابلاغ، یعنی رسانیدن را باید با نصب یا الصاق یک نسخه از
اخطاریه در آدرس مخاطب به وی اطلاع داد.