تاریخ نظریه: 1401/11/26
شماره نظریه: 7/1401/871
شماره پرونده: 1401-186/1-871 ک
استعلام:
مطابق بند ثانیاً ماده 100 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310 با اصلاحات و الحاقات بعدی چنانچه سندی بدون حضور اشخاصی که مطابق قانون باید حضور داشته باشند ثبت شود، جعل در اسناد رسمی محسوب می‌شود و به موجب ماده 101 قانون مذکور هرگاه اعضاء ثبت اسناد و املاک سندی را که مفاد آن با قوانین موضوعه مملکتی مخالفت صریح داشته باشد ثبت کند، به یک تا سه سال انفصال خدمات دولتی محکوم خواهد شد. همچنین وفق ماده 102 قانون یادشده هر یک از اعضاء ثبت اسناد و املاک که پیش از احراز هویت و یا اهلیت اصحاب معامله و یا قابلیت موضوع معامله سندی را عمداً ثبت کنند، به مجازات اداری فوق محکوم خواهند شد.
با توجه به مراتب یادشده، چنانچه سردفتر اسناد رسمی بدون احراز هویت فرد مبادرت به تنظیم سند مبنی بر تفویض وکالت یا انتقال مال و امثال آن بنماید و شاکی مدعی شود در دفترخانه مذکور حضور نداشته و فرد دیگر با حضور در دفترخانه اقدام به امضاء سند کرده است، رفتار ارتکابی سردفتر مشمول مواد 50، 86 و 102 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310 با اصلاحات و الحاقات بعدی و مجازات اداری است یا مشمول بند ثانیاً ماده 100 این قانون و دارای مجازات قضایی است؟
به عبارت دیگر، آیا مجازات مندرج در ماده 102 قانون ثبت اسناد و املاک، صرفاً اداری و مربوط به تخلف اداری فرد است یا دادگاه کیفری نیز می‌تواند بر اساس آن متهم را به عنوان مجازات قضایی محکوم کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
بند ثانیاً ماده 100 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310 با اصلاحات و الحاقات بعدی، ناظر بر این است که سند بدون حضور اشخاص ثبت شود و اشخاص دیگری حضور داشته‌اند و سردفتر عالماً عامداً سند را با سوءنیت تنظیم و ثبت نماید؛ اما در ماده 102 قانون مذکور، سردفتر پیش از احراز هویت اشخاص، سند را ثبت کرده است؛ اما (علم به موضوع) سوءنیت نداشته است و در فرض اخیر موضوع تخلف انتظامی تلقی و قابل رسیدگی در مرجع انتظامی است.