قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی ۱۳۷۷/۰۲/۲۷

(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- بنیاد شهید و امور ایثارگران - که از این پس دراین اساسنامه به اختصار ‌بنیاد نامیده می‌ شود - نهادی است انقلابی که در اجرای فرمان رهبر کبیر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان‌ ا...‌ تعالی‌ علیه در تاریخ ۱۳۵۸/۱۲/۲۲ و در پی‌ موافقت مقام معظم رهبری مبنی بر ادغام سه نهاد انقلابی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، سازمان جانبازان انقلاب اسلامی و ستاد رسیدگی به امور آزادگان تأسیس شده و دارای شخصیت حقوقی‌ و استقلال مالی و اداری است و امور آن طبق مقررات و قوانین مربوط به نهادهای عمومی غیردولتی و در چهارچوب این اساسنامه و آئین‌ نامه های‌ مربوطه زیر نظر رئیس جمهور و نظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره می‌ شود.
مدت فعالیت بنیاد از تاریخ تأسیس نامحدود است. انحلال یا خاتمه آن با نظر مقام معظم رهبری می‌باشد.
اهداف بنیاد عبارتند از:
۱ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه
۲ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- زنده نگهداشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و ایثارگران و حفظ آثار آنها
۳ - اعتلاء معرفت و تعهد جامعه در قبال ارزشهای فرهنگ ایثار و شهادت و بالا بردن تعهد آنان نسبت به رعایت شأن، حق، حرمت، منزلت جامعه هدف و خانواده آنان
۴ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تلاش برای استفاده از امکانات عمومی جامعه و نظام و نیز بهره‌گیری از سرمایه و دارایی بنیاد برای رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف
(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- در این اساسنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:
الف - جامعه هدف: خانواده‌های شاهد، جانبازان، آزادگان و خانواده‌های آنان.
ب - خانواده های شاهد: پدر، مادر، همسر و فرزند شهید، مفقودالاثر و اسیر.
ج - خانواده جانباز و آزاده: همسر، فرزند و والدین تحت تکفل.
تبصره ۱ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تعیین مصادیق عملی شهید، مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر در چهارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر اساس آئین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره ۲ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- کلیه کسانی که تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد به عنوان شهید، جانباز و یا آزاده شناخته شده اند همچنان از خدمات مربوط برخوردار خواهند بود.
(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- اهم وظایف بنیاد علاوه بر اجرا و پیگیری دستورات و فرمانهای حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه و فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری در رابطه با جامعه هدف، از جمله فرمان ده ماده‌ای مورخ ۱۳۵۸.۱۲.۲۲ عبارتند از:
الف (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- در قبال شهادت و ایثار:
‌برنامه‌ریزی و تلاش به منظور تبیین مفهوم و فلسفه جهاد و شهادت و ایثار، احیا، حفظ و ترویج فرهنگ و روحیه ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه به عنوان‌والاترین ارزش الهی از طریق:
۱- بسیج کلیه امکانات نظام و جامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباط جمعی
۲- شناسایی و تقویت و ترویج عوامل و موجبات رشد و توسعه فرهنگ شهادت‌طلبی
۳- بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحاء و رفع آنها
ب - در قبال شهداء و ایثارگری:
‌برنامه‌ریزی و تلاش برای تجلیل و تکریم از مقام والای شهدا و بزرگداشت و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره آنان از طریق:
۱- برگزاری مراسم یادبود با الهام از مکتب عاشورای حسینی و بااستفاده از مناسبتهای ملی و مذهبی.
۲- حفظ قداست و منزلت گلزار شهدا و محور قراردادن این مراکز در برگزاری مراسم رسمی و مردمی و پیگیری مرمت و ارایه خدمات شایسته به‌مراکز مذکور توسط شهرداریها و سایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی که بنیاد اعلام می‌کند.
۳- پی‌گیری نامگذاری معابر، میادین، مراکز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماکن عمومی و ملی به‌نام مبارک شهدا و نصب یادمانها از طریق‌دستگاههای ذیربط.
۴- جمع‌آوری و حفظ و نگهداری و معرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا و دیگر آثار شهداو ایثارگران.
تبصره (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- نحوه و ضوابط اجراء این بند به موجب آئین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد بنیاد و با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.
۵- تشویق و ترغیب و حمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری و اندیشمندان، ادبا و نویسندگان در ثبت، تبیین و معرفی ویژگیها، سیره معنوی‌و فضایل اسوه‌های شهادت و ایثار.
۶ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و موثر در مدیریت اداری و سیاسی کشور.
ج (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- در قبال جامعه هدف:
‌برنامه‌ریزی و تلاش برای صیانت و رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف در زمینه‌های:
۱ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- امور فرهنگی - آموزشی
- پیگیری و نظارت امور فرهنگی، تربیتی و آموزشی فرزندان آنان و زمینه‌سازی رشد و تعالی فکری، روحی، اخلاقی و تحصیلی آنها از طریق:
- تهذیب و کسب معنویت اسلامی و ارتقای معرفت دینی و بهره‌ورکردن استعدادهای الهی آنان.
-ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه هدف و نظارت درجهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارتهای فکری و تخصصی و پرورش جسمی فرزندان آنان در تمام‌مراحل و مقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همکاری مراجع ذیربط.
- تقویت روحیه خدمت به ‌اسلام ناب محمدی در جامعه هدف.
۲ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- امور معیشتی و رفاهی
‌تلاش در جهت خود اتکایی اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی جامعه هدف از قبیل:
- فراهم‌سازی تسهیلات و ارایه حمایتهای لازم و آموزشهای تخصصی، فنی و حرفه‌ای و نیز جلب مشارکت کلیه سازمانها و دستگاههای ذیربط جهت‌ایجاد اشتغال مفید برای جامعه هدف.
- تأمین و پرداخت حقوق، مستمری و مزایای جامعه هدف مشمول و دارای شرایط در چهارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط.
- تأمین بهداشت، درمان، مسکن، بیمه عمر، حوادث و بازنشستگی و نیازهای معیشتی با حفظ عزت، کرامت، شأن و جایگاه آنان.
- ارایه خدمات و تسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان و همسران شاهد.
- پیگیری و انجام اقدامات ممکن درجهت ارایه خدمات و تسهیلات و مساعدتهای لازم به والدین معظم شاهد.
- توجه خاص به امور فرزندان معلول، والدین از کارافتاده و همسران غیر مزدوج شهداء.
- بسترسازی برای حضور فیزیکی فعال و موثر جانبازان در عرصه اجتماعی و پیش‌بینی امکانات خاص در معابر، اماکن عمومی و اداری، فضاها و وسایط نقلیه عمومی در سطح شهرها و کشور.
۳ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- امور حقوقی و قضایی
‌تلاش درجهت حل و فصل امور حقوقی و قضایی جامعه هدف با همکاری مراجع ذیربط از طریق:
- پیشنهاد و همکاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب و عزل قیم و امین و مراقبت بر اعمال آنها، همچنین مراقبت بر اعمال اولیا، اوصیا، قیمها و‌حضانت‌کنندگان از صغار و محجورین جامعه هدف و رسیدگی به اختلافها در امر حضانت فرزندان و ارایه راه حل به محاکم.
- مساعدت و همکاری با مراجع ذیربط درجهت تبدیل و تغییر در اموال و دارایی صغار شاهد در راستای مصالح و غبطه آنان برحسب موازین شرعی و‌درصورت لزوم پی‌گیری به منظور حل و فصل اختلافات مربوط تا صدور حکم قطعی.
- درخواست تنفیذ وصیتنامه عادی شهدا ازمحاکم ذیصلاح و پی‌گیری امور مربوط به انحصار وراثت و مراقبت بر احصار[احصا] و تحریم[تحریر] جامعه هدف و تقویم‌و نگهداری حساب اموال صغار و محجورین و معاضدت حقوقی و قضایی خانواده‌های شاهد درصورت ضرورت.
- شرکت کارشناسان حقوقی بنیاد در محاکم ذیصلاح به عنوان وکیل در دعاوی جهت دفاع و استیفای حقوق جامعه هدف در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
۴ (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- امور اقتصادی
- اداره و بهره‌برداری مطلوب از اموال و داراییهای تحت پوشش بنیادو توسعه منابع مالی به منظور ایجاد پشتوانه های مادی برای فعالیتهای محوله.
- بکارگیری مطلوب پس‌اندازها، اموال و داراییهای فرزندان شاهد - که دراختیار بنیاد است - برای تأمین آینده اقتصادی آنها و جلوگیری از کاهش ارزش‌داراییها.
‌تبصره - ضوابط تنظیم و صدور احکام کارگزینی و تشخیص افراد تحت تکفل شاهد بموجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط بنیاد و سازمان امور‌اداری و استخدامی تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
اموال و داراییهای بنیاد عبارت است از:
۱- کلیه اموال منقول و غیرمنقول، سهام، اوراق بهادار، وجوه نقد و دیگر داراییهایی که به حکم محاکم به تملک بنیاد درآمده یا در می‌آید.
۲- کلیه اموال، داراییهایی که از طرف دولت دراختیار بنیاد قرار می‌گیرد.
۳- اموال و داراییهایی که از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی به بنیاد اهدا می‌شود.
۴ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- کلیه اموال و داراییها، مالکیتها و امکانات بنیاد شهید، ستاد رسیدگی به امور آزادگان و اموال و داراییهایی که از بنیاد مستضعفان با اذن مقام معظم رهبری منتقل می‌شود.
منابع مالی بنیاد عبارتند از:
۱- کمکهای مقام معظم رهبری.
۲- کمکها و اعتبارات مصوب در بودجه عمومی کشور.
۳- درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی بنیاد.
۴- هدایا و کمکهای بنیاد مستضعفان و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی.
ارکان بنیاد عبارتند از:
۱- هیأت امنا
۲- نماینده ولی‌فقیه در بنیاد (‌درصورت معرفی معظم‌له)
۳- رئیس بنیاد

(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- هیأت امنای بنیاد مرکب از هفت نفر به شرح زیر است:
- رییس جمهور به عنوان رییس هیأت امنا
- نماینده ولی‌فقیه در بنیاد (‌درصورت تعیین)
- رییس بنیاد به عنوان نایب رئیس هیأت امناء
- دو نفر از وزراء فرهنگی به انتخاب رئیس جمهور
- سه نفر از شخصیت‌ها و افراد بصیر در امور فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ازمیان جامعه هدف به پیشنهاد رئیس بنیاد و تایید رئیس جمهور
-وزراء تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

تبصره (اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- یکی از معاونان بنیاد بنا به پیشنهاد رئیس بنیاد و تأیید رئیس هیأت امناء به عنوان دبیر جلسه بدون حق رأی شرکت خواهد کرد.

وظایف و اختیارات هیأت امنا به شرح زیر است:
۱- پی‌گیری اوامر و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری
۲- تصویب خط مشی‌ها و سیاستهای کلی
۳- تصویب برنامه و بودجه سالانه تشکیلات
۴- تصویب صورت حساب عملکرد سالانه
۵- ارایه گزارش عملکرد سالانه بنیاد به مقام معظم رهبری و کسب رهنمودهای لازم
۶- تصویب سایر موضوعاتی که توسط رئیس بنیاد برای تحقق اهداف بنیاد ارایه می‌شود
۷ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- بررسی و تأیید تغییرات و اصلاحات اساسنامه پس از أخذ موافقت مقام‌معظم‌رهبری به منظور طی مراحل تصویب.
۸ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تصویب آئین نامه‌های مالی و معاملاتی بنیاد در حدود قوانین و مقررات.
۹ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تصویب ضوابط سرمایه گذاری شرکتهای وابسته.
۱۰ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- سیاستگذاری نحوه اداره و اتخاذ تصمیم در رابطه با نحوه اداره و مصرف درآمدهای حاصل از فروش آن قسمت از اموال و املاک بنیاد و فعالیتهای اقتصادی سازمانهای وابسته که شرعاً تصرف در آنها با اذن ولی فقیه می‌باشد براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری در جهت اهداف عالیه بنیاد.
تبصره (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- دستورالعمل نحوه تشکیل جلسات و تصمیم‌گیری در اولین جلسه هیأت امناء بنا به پیشنهاد رئیس بنیاد به تصویب هیأت امناء خواهد رسید.
اهم وظایف نماینده ولی فقیه درصورت تعیین به شرح زیر می‌باشد:
۱ - پیشنهاد سیاستهای لازم برای حفظ و ترویج فرهنگ شهادت‌طلبی و ایثار در جامعه و ارائه آن به هیأت امناءجهت تصویب.
۲ - نظارت بر امور فرهنگی جامعه هدف و حفظ و تعمیق و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه و نظارت بر اجرای آن.
۳ - تطبیق دستورالعملها و آیین‌نامه‌های داخلی با موازین شرعی و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری.
۴ - اعمال اختیارات شرعی تفویض شده از سوی مقام معظم رهبری.
۵ (منسوخه ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- سیاستگزاری نحوه اداره و اتخاذ تصمیم در رابطه با نحوه اداره و مصرف درآمدهای حاصله از فروش آن قسمت از اموال و املاک بنیاد و فعالیتهای‌اقتصادی سازمانهای وابسته که شرعا تصرف در آنها با اذن ولی فقیه می‌باشد براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری مدظله در جهت تحقق اهداف‌عالیه بنیاد.
۶(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- ارایه برنامه‌های عقیدتی - سیاسی جهت رشد و ارتقاء خصوصیات فکری و اخلاقی خدمتگزاران جامعه هدف و ارتقاء جو معنوی بنیاد.
۷ - نظارت بر حسن جریان امور بنیاد.
رئیس بنیاد بالاترین مقام اجرایی بنیاد است که به پیشنهاد رئیس‌جمهور و تایید مقام معظم رهبری با حکم رئیس‌جمهور به‌مدت چهار‌سال منصوب و مسوولیت اداره امور بنیاد و اجرای برنامه‌ها را برعهده خواهد داشت و اهم وظایف او به شرح زیر است:
۱- تهیه، تدوین و پیشنهاد خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی، برنامه و بودجه سالانه، صورتهای مالی و گزارش عملکرد سالانه بنیاد به هیأت امنا برای‌اقدام لازم.
۲- تنظیم و تدوین آیین‌نامه‌های لازم و همچنین پیشنهاد اصلاح تشکیلات جهت تصویب به مراجع ذیربط.
۳- نمایندگی بنیاد در کلیه امور حقوقی و نزد کلیه مراجع اعم از قضایی، اداری و قانونگذاری و طرح و اقامه دعاوی و دفاع و جوابگویی به هرگونه‌دعاوی حقوقی، جزایی و اداری به طرفیت از بنیاد و انجام سایر فعالیتهای لازم برای استیفای حقوق بنیاد با حق تعیین وکیل یا نماینده و تفویض‌اختیارات لازم به‌آنان برای انجام امور محول و پایان دادن به دعاوی از طریق مصالحه و یا ارجاع به داوری با رعایت قوانین
۴(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- انجام کلیه امور مالی، اداری، فرهنگی و اجتماعی، ازجمله عزل و نصب مدیران و صدور دستورالعملها و بخشنامه‌های لازم همچنین گشایش انواع‌حسابهای بانکی، انجام هر نوع معامله و هرگونه ارتباط با موسسات و سازمانهای دولتی، غیردولتی و اشخاص حقیقی یا حقوقی.
۵ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- اتخاذ تصمیم در مورد سرمایه گذاری از محل منابع در اختیار بنیاد در چهارچوب سیاستهای مصوب هیأت امناء.
۶ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تهیه پیش نویس آئین نامه ها و ارائه آنها به هیأت امناء جهت طی مراحل تصویب.
۷ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- بررسی و ارائه پیشنهاد اصلاح و یا تغییر مواد اساسنامه به هیأت امناء جهت طی مراحل تصویب.
۸ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تهیه تشکیلات تفصیلی بنیاد و تصویب در هیأت امناء.
۹ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- انعقاد هرگونه قرارداد و تغییر و تبدیل و یا فسخ و اقاله آن و خرید و فروش و معاوضه اموال و ماشین آلات و برگزاری مناقصه و مزایده در حدود آئین‌نامه‌های مالی و معاملاتی.
۱۰ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- قبول اموال واحدهای اقتصادی و سهام یا سهام الشرکه به نحوی که متضمن صرفه و صلاح بنیاد باشد.
۱۱ (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- تأسیس، ادغام، انحلال یا واگذاری شرکتها و واحدهای اقتصادی بنیاد در چهارچوب قوانین و مقررات و مصوبات هیأت امناء.
تبصره (الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- رئیس بنیاد می‌تواند با حفظ مسوولیت، بخشی از وظایف و اختیارات خود را به هر یک از کارکنان تفویض نماید.
بودجه تفصیلی بنیاد هر سال براساس اعتبارات و کمکهای مصوب از محل بودجه کل کشور و سایر منابع یادشده در ماده (۷) این‌اساسنامه تنظیم و پس از تصویب هیأت امنا به مورد اجرا گذارده می‌شود.
‌تبصره - اعتبارات مربوط به بودجه عمومی هرسال در قالب طرح و برنامه و به صورت کمک در بودجه کل کشور منظور می‌شود.
(اصلاحی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- رئیس بنیاد موظف است ظرف چهار ماه پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه مقررات اداری و استخدامی بنیاد و سایر آئین‌نامه‌های مورد نیاز برای اجراء این اساسنامه حسب مورد اقدام و جهت تصویب به هیأت وزیران ارائه نماید.
(الحاقی ۱۳۸۷/۰۱/۱۸)- انتقال کارکنان رسمی بنیاد که تا پایان سال ۱۳۸۳ به استخدام درآمده‌اند و مأموریت آنها به سایر دستگاهها و نهادهای دولتی و یا عمومی با رعایت مقررات مربوط به کارکنان دولت مجاز است.
مقررات اداری و استخدامی بنیاد ظرف (۳) ماه پس از تصویب این اساسنامه در چهارچوب قانون نظام هماهنگ پرداخت بنا به پیشنهاد مشترک بنیاد و سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
کلیه قوانین و مقررات مغایر با این اساسنامه لغو می‌گردد.
قانون فوق مشتمل بر شانزده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و هفتم ماه اردیبهشت ماه یکهزارو سیصدو هفتادو هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۷۷/۳/۶ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی - علی اکبر ناطق نوری