صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/07/10
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
درخواست صدور گواهی انحصار وراثت متوفای بلاوارث از سوی طلبکار
پرسش
صدور گواهی انحصار وراثت متوفی توسط یکی از طلبکاران او درخواست شده است. آگهی منتشره در روزنامه و همچنین ادعای متقاضی حاکی از آن است که متوفی بلاوارث است. در وضعیت حاضر، آیا امکان صدور گواهی امکان‌پذیر است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، کیفیت صدور آن به چه شکل خواهد بود؟
نظر هیئت عالی
در کلیه مواردی که دادستان تشخیص دهد که متوفی بلاوارث بوده و درخواست اشخاص برای صدور تصدیق انحصار وراثت، بی‌اساس است می‌تواند به درخواست تصدیق انحصار وراثت اعتراض کند. بنابراین، چون درخواست انحصار وراثت باید متضمن نام و مشخصات متوفی و ورثه و اقامتگاه آنان باشد و در مورد بلاوارث تکلیف موضوع روشن است لذا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت موردی ندارد.
نشست قضایی (1) مدنی: با توجه به مقررات مواد فصول هشتم و دهم قانون امور حسبی، در صورتی‌که وارث متوفی معلوم نباشد به درخواست دادستان یا اشخاص ذی‌نفع برای اداره ترکه مدیر معین می‌شود و دادگاه باید تا یک هفته مدیر ترکه را معین نماید.
نظر اکثریت
با توجه به این‌که امور حسبی امری ترافعی نبوده بلکه از جمله اموری است که دادگاه‌ها مکلفند نسبت به آن تصمیمی راه‌گشا اتخاذ نمایند و در مانحن‌فیه دادگاه در اقدامات معمول برای اصدار گواهی انحصار وراثت، بلاوارث بودن متوفی را احراز نموده که این امر اساساً اصدار گواهی انحصار وراثت را منتفی ساخته که در این راستا تصمیم راه‌گشای دادگاه اصدار گواهی مبنی بر فقدان ورثه خواهد بود و نمی‌توان به بهانه نبودن ورثه درخواست متقاضی را رد کرد، ضرورت دارد دادگاه تصمیم لازم مبنی بر فقدان ورثه را به منظور استفاده از آثار آن گواهی نماید.
نظر اقلیت
فلسفه اصدار گواهی انحصار وراثت شناسایی وارث متوفی بوده چون اساساً عدم، قابل حصر نمی‌باشد. بنابراین، در مانحن‌فیه عدم وجود وراث، انتفای اصدار گواهی انحصار وراثت را در پی داشته که البته تکلیف ترکه متوفای بلاوارث در ماده 327 قانون امور حسبی به این نحو مشخص گردیده که به درخواست دادستان یا اشخاص ذی‌نفع برای اداره ترکه مدیر معین می‌شود که این امر مبین آن است که لازم نیست دادگاه گواهی صادر نماید. لهذا در خصوص درخواست گواهی حصر وراثت به لحاظ بلاوارث بودن متوفی قرار رد درخواست صادر می‌گردد.