تاریخ نظریه: 1395/10/15
شماره نظریه: 7/95/2631
شماره پرونده: 1870-1/186-95
استعلام:
همچنانکه مستحضر می‌باشید در ماده 77 قانون مجازات اسلامی به قضات اجرای احکام کیفری این اجازه داده شده که با توجه به وضعیت محکوم شرایط اوضاع و احوال و آثار اجرای حکم تشدید یا تخفیف یا توقف اجرای حکم را از دادگاه صادرکننده حکم درخواست کند حالیه سوال اینجاست که در صورت اجابت پیشنهاد مطروحه توسط محاکم قضایی اساساً شیوه اعمال آن چگونه خواهد بود؟ آیا ماده 77 را می‌شود یکی از طرق و شیوه‌های خاص و فوق العاده تجدیدنظر در احکام کیفری قلمداد نموده و از آن در جهت ساماندهی جمعیت زندانیان بهره جست؟ این امر ناظر و شامل به کلیه مجازات-ها یعنی حبس و جزای نقدی و شلاق و.. خواهد بود؟ آیا این ماده تاسیس حقوقی خاصی است که قطع نظر از مجازات‌های جایگزین مشمول کلیه مجازات‌ها خواهد بود؟ یا اینکه به لحاظ قرارگیری در ذیل فصل مجازات‌های جایگزین صرفاً ناظر برهمین قسم مجازات‌ها است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا آنچه در ماده 77 قانون مجازات اسلامی 1392 آمده است، رسیدگی فوق‌العاده یا تجدیدنظر نسبت به آرای محاکم کیفری که از طرف دادستان یا اصحاب دعوی مطرح می‌شود، نیست؛ بلکه قاضی اجرای احکام در اجرای مقررات ماده مذکور و نیز ماده 12 آیین‌نامه اجرایی ماده 79 قانون مزبور، با بررسی شرایط و آثار اجرای حکم در محکوم‌علیه و وضعیت وی حسب مورد، تشدید، تخفیف، تبدیل یا توقف حکم مجازات جایگزین حبس را به دادگاه پیشنهاد می‌کند. بررسی چنین پیشنهادی توسط دادگاه، مستلزم ورود در ماهیت جرم و دلایل اثباتی آن که در رسیدگی‌های تجدیدنظر یا فوق‌العاده صورت می‌گیرد، نیست و تابع تشریفات خاصی هم نمی‌باشد؛ بلکه در وقت فوق‌العاده موضوع پیشنهاد را بررسی و حسب مورد، نسبت به تشدید یا تخفیف یا توقف مجازات جایگزین حبس اقدام می‌نماید.
ثانیا اختیارات مقرر در ماده 77 قانون مذکور که برای قاضی اجرای احکام در فصل نهم مجازات‌های جایگزین حبس پیش‌بینی شده، فقط ناظر به مجازات جایگزین حبس است و به سایر مجازات‌ها تسری ندارد.