صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/11/21
برگزار شده توسط: استان کردستان/
موضوع
ضمانت اجرای عدم طرح دعوا از جانب وکیل
پرسش
با عنایت به ماده یک اصلاحی (18/4/84) آیین‌نامه اجرایی مواد 31 و 32 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری که مقرر می‌دارد: به حکم ماده 32 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب 1356 اقامه کلیه دعاوی مدنی و حقوقی و نیز شکایت از آراء و دفاع از آن‌ها در دادگاه‌های دادگستری با دخالت وکیل دادگستری یا مشاوران حقوقی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه خواهد بود:الف) ضمانت اجرای عدم طرح دعوا از جانب وکیل چیست؟ب) در خصوص واخواهی و تجدیدنظرخواهی از آراء دادگاه‌ها در صورت طرح واخواهی یا تجدیدنظرخواهی از جانب محکومٌ‌علیه بدون دخالت وکیل ضمانت اجرای آن چیست؟ج) آیا صدور قرار عدم استماع دعوا (اعم از بدوی، واخواهی یا تجدیدنظر) توجیه قانونی دارد؟
نظر هیئت عالی
بخشنامه ریاست محترم قوه قضاییه پیرو ماده اول آیین‌نامه اجرایی مواد 31 و 32 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب خرداد ماه 56 می‌باشد لیکن تبصره 1 بخشنامه دعاوی متعددی را از این قاعده استثنا کرده است. بدیهی است در صورتی‌که خواهان بضاعت مالی برای پرداخت حق‌الوکاله وکیل را نداشته باشد با احراز این ادعا از طرف دادرس دادگاه مربوطه برای او وکیل معاضدتی انتخاب می‌شود.
به طور کلی بخشنامه به منظور فصل خصومت با رعایت مقررات و رعایت حقوق طرفین دعوا می‌باشد اگرچه عدم تعیین وکیل از ناحیه خواهان از موارد اخطار رفع نقص نیست با توجه به بخشنامه و آیین‌نامه مربوط به مواد 31 و 32 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری دعوای وی قابل استماع نیست.
نظر اتفاقی
نظر اول: طرح دعوا با دخالت وکیل از شرایط دادخواست است و باید به خواهان برای تعیین وکیل اخطار رفع نقص شود. در صورت عدم معرفی وکیل دادخواست توسط دفتر به علت عدم رفع نقص رد می‌شود و دخالت وکیل صرفاً ناظر به مرحله بدوی طرح دعوا است.
نظر دوم: الزام به دخالت وکیل خلاف اصل 34 قانون اساسی است و دادگاه مکلف به رسیدگی به دعاوی مردم بدون حضور وکیل است.
نظر سوم: حضور وکیل یکی از شرایط دعوا است و چنان‌چه وکیل در طرح دعوا دخالت ننماید به خواهان اخطار رفع نقص می‌شود و در صورت عدم رفع نقص قرار رد دعوای او توسط دادگاه صادر می‌گردد.
نظر چهارم: آیین‌نامه اجرایی مواد 31 و 32 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری ضمانت اجرا ندارد، هر چند بخشنامه مقام محترم قوه قضاییه در مورد الزام وکیل صادر شده است هم وکیل به اندازه کافی موجود نیست و هم آیین‌نامه و قانون ضمانت اجرایی ندارد. اگر عقیده به الزام تقدیم دادخواست و شکایت توسط وکیل باشد و توسط وکیل تقدیم نشده، جزو موارد نقص است و مانند بندهای ماده 51 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب درامور مدنی است، دفتر موظف است اخطار رفع نقص صادر نموده در نتیجه قرار دفتری صادر می‌شود و این قرار در همان دادگاه قابل اعتراض است. رسیدگی و تصمیم دادگاه و صدور قرار عدم استماع دعوا صحیح نمی‌باشد.