صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/09/12
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر دامغان
موضوع
صدور قرار توقف عملیات اجرایی به لحاظ اثبات نشوز زوجه در حین اجرای دادنامه پرداخت نفقه
پرسش
به موجب دادنامه قطعیت یافته، زوج مکلف به پرداخت ماهانه مبلغ معینی به عنوان نفقه در حق زوجه گردیده است و این دادنامه در حال اجرا و اخذ محکوم‌به در واحد اجرای احکام مدنی می‌باشد. از سوی دیگر اخیراً زوج مبادرت به تقدیم دادخواست الزام به تمکین به طرفیت زوجه نموده که نهایتاً حکم به الزام به تمکین صادر و قطعت یافته است و تصویر آن توسط زوج به واحد اجرای احکام مدنی (محل اجرای نفقه) تقدیم گردیده است.
در چنین وضعیتی که حکم به الزام زوجه به تمکین صادر شده است وضعیت اجرایی پرداخت نفقه چگونه خواهد بود؟ تکلیف اجرای احکام مدنی چیست؟
نظر هیات عالی
حکم به الزام زوج به پرداخت نفقه دلالت بر عدم نشوز زوجه و استحقاق مطالبه نفقه دارد؛ لیکن نشوز امر حادث است و در صورتی که زوج با طرح دعوای جداگانه ثابت کند که زوجه بعداً ناشزه و از تمکین خارج شده است؛ با احراز نشوز بعدی زوجه، حکم الزام به تمکین صادر می‌گردد و با استعلام واحد اجرای احکام مدنی، از تاریخ قطعیت حکم الزام به تمکین، اجرای حکم پرداخت نفقه منتفی می‌گردد؛ لذا برای توقف اجرای حکم اخیرالذکر، مراتب به دادگاه صادرکننده اجراییه اعلام تا حسب مورد دستور تاخیر یا توقف اجرای حکم پرداخت نفقه (وفق ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی) صادر نماید. بدیهی است در صورت تمکین زوجه و امتناع مجدد زوج از پرداخت نفقه، دادنامه اخیرالذکر همچنان قابلیت اجرایی دارد.
نظر اتفاقی
مورد سوال را در دو فرض باید بررسی کرد؛ در فرض نخست: چنانچه زوجه در زمان تقدیم دادخواست مطالبه نفقه در تمکین زوج نبوده و علیرغم عدم تمکین، دادگاه اقدام به صدور حکم الزام زوج به پرداخت نفقه صادر نموده است و زوج هم اقدام به اثبات عدم تمکین زوجه در زمان تقدم دادخواست نفقه کرده است. در این صورت به لحاظ فقدان یکی از ارکان اصلی دعوی مطالبه نفقه که همان تمکین می‌باشد مستنداً به بند 7 ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی زوج می‌بایست درخواست اعاده دادرسی در دعوی مطالبه نفقه مطرح نماید و با صدور قرار قبولی اعاده دادرسی می‌بایست اجرای حکم پرداخت نفقه متوقف شود. در فرض دوم: اگر در زمان تقدیم دادخواست مطالبه نفقه، همچنان زوجه در تمکین بوده و لیکن در گذر زمان زوجه از وصف تمکین خارج شده است و بر همین اساس زوج دادنامه نهایی و قطعی الزام به تمکین زوجه را اخذ نموده است در این صورت امکان اعاده دادرسی وجود ندارد بلکه قاضی اجرای احکام می‌بایست مراتب قطعیت حکم را استعلام و به استناد ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی و به علت آنکه نشوز از جمله امور حادث می‌باشد و اساساً وصف تمکین زوجه از جمله شروط ذاتی و جوهری تکلیف زوج به پرداخت نفقه است؛ لذا مراتب به دادگاه صادرکننده حکم قطعی اعلام تا دستور توقف عملیات اجرایی صادر نماید و این توقف تا اجرای نهایی دادنامه الزام به تمکین همچنان پابرجاست و پس از حصول علم بر تمکین زوجه، پرونده اجرایی پرداخت نفقه به جریان می‌افتد.