تاریخ نظریه: 1397/06/13
شماره نظریه: 7/97/1694
شماره پرونده: 96-218-2007
استعلام:
1- آیا در مقام رسیدگی به دادخواست معترض ثالث، دادگاه می‌تواند به شرایط شکلی دادخواست نخستین تعرض کند و به جای رسیدگی به اعتراض ثالث، قرار عدم استماع نسبت به دعوی نخستین صادر کند؟ 2- بر اساس توافق طرفین یک پرونده به خواسته سازش، گزارش اصلاحی و متعاقباً اجراییه توسط شورای حل اختلاف صادر و اسناد مالکیت تعدادی پلاک ثبتی از طریق اجرای احکام به نام خواهان سازش منتقل می‌شود. به دنبال ادعای خوانده سازش مبنی بر عدم حضور و اطلاع از این پرونده سازش و طرح شکایت کیفری، خواهان سازش به جعل و استفاده از سند مجعول و کلاهبرداری محکوم می‌شود. در نتیجه شورای حل اختلاف به دنبال دادخواست (خوانده سازش-شاکی کیفری) به استناد رأی کیفری، به صدور حکم به ابطال گزارش اصلاحی اقدام کرده و رأی صادره پس از تجدیدنظرخواهی توسط دادگاه حقوقی (مقام تجدیدنظر خواهی) قطعیت پیدا می‌کند. و لذا با عنایت به صدور حکم به ابطال گزارش اصلاحی له خوانده سازش، در راستای اعمال ماده 39 اجرای احکام مدنی، پلاک‌های ثبتی به مالکیت خوانده سازش برگشت داده شده است. مدتی بعد دادگاه حقوقی در مقام رسیدگی به دادخواست اعتراض ثالث، ضمن نقض حکم به ابطال گزارش اصلاحی شورای حل اختلاف و دادنامه صادره توسط خود که قبل‌تر در تأیید حکم به ابطال گزارش اصلاحی صادر شده بود به صدور قرار عدم استماع دعوا نسبت به دادخواست نخستین اقدام کرده است و رأی قطعی اعلام شده است.
الف: آیا به موجب درخواست معترض ثالث می‌توان اسناد مالکیت پلاک‌های ثبتی را در مقام اعمال ماده 39 اجرای احکام مدنی مجدداً به مالکیت شخصی که طبق رأی دادگاه کیفری و تجدیدنظر محکوم به جعل و استفاده از سند مجعول شده است انتقال داد؟ (جرا که حکم به ابطال گزارش اصلاحی مورد نقض قرار گرفته است.)
ب: آیا می‌توان در مقام اعمال ماده 39 اجرای احکام مدنی به طور مستقیم به انتقال پلاک‌های ثبتی به شخص ثالث اقدام کرد.
ج: در صورت اتخاذ تصمیم بر اعاده به وضع سابق، (یعنی استقرار وضعیت بعد از صدور گزارش اصلاحی)، اگر با انتقال اسناد مالکیت‌های ثبتی به افراد دیگر مواجه شویم آیا تأثیری در اعمال ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- برابر ماده 417 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 79 شخص ثالث در صورتی می‌تواند نسبت به رأی صادره اعتراض کند که از رأی صادره به حقوق وی خللی وارد آمده باشد و با توجه به اینکه خلل به حقوق ثالث در اثر عدم رعایت شکلی دادخواست دعوایی که منتهی به صدور رأی شده است، قابل تصور و تحقق نیست، بنابراین، وی در اعتراض خود نمی‌تواند به ایرادات شکلی مربوط به دادخواست مزبور متوسل شود و با توجه به اینکه مداخله دادگاه بعد از فراغت از دادرسی، در موارد استثنایی و در محدوده معین قانونی تجویز شده است، در مقام رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث دادگاه نمی تواند متعرض ایرادات مربوط به شرایط شکلی دادخواست نخستین (اصلی) شود.
2- الف- در صورت لغو حکم ابطال گزارش اصلاحی در اثر اعتراض ثالث، گزارش اصلاحی صادره اعتبار خود را باز‌یافته و مادام که از طرق قانونی مانند اعاده دادرسی ابطال نشده است، با توجه ماده 184 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 1379 به مانند احکام دادگاه‌ها به موقع اجرا گذاشته می‌شود.به وضع سابق می‌شود. بنابراین، اگر اسنادی به نام محکوم‌ٌ‌له اصلی منتقل شده باشد، با الغای حکم مورد اعتراض ثالث، این انتقال، ابطال می‌شود، اما انتقال اسناد به نام معترض ثالث موکول به صدور حکم در دادسی جداگانه به نفع وی است.