تاریخ نظریه: 1396/01/23
شماره نظریه: 86/96/7
شماره پرونده: 1559-192-95
استعلام:
اداره راه و شهرسازی پشتوانه آرای موات صادر ه از کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری اقدام به اخذ سند رسمی به نام دولت نموده و سپس اراضی مذکور را به نهادهای مختلف واگذار نماید اعم ازخصوصی یا دولتی سالهای بعد مالکین اولیه ملک با طرح دعوی در دادگاه عمومی حقوقی موفق به اخذ رأی مبنی بر ابطال رأی موات کمیسیون ماده 12 می‌گردند و اراضی بایر اعلام می‌شود مالکین اولیه مذکور به لحاظ اینکه در اراضی مذکور مستحدثات ایجاد گردیده است و سالیان متمادی گذشته است خواستار قیمت اراضی می‌شود.
الف-آیا در دعوای مطالبه قیمت اراضی خوانده اداره راه و شهرسازی است یا منتقل الیه اراضی مذکوراز سوی اداره راه و شهرسازی و متصرفین فعلی؟
ب- آیا خواهان می‌تواند قیمت روز اراضی رامطالبه نماید یا قیمت زمان صدور رأی کمیسیون یا قیمت زمان انتقال زمین به منتقل‌الیه از سوی اداره راه وشهرسازی یا قیمت زمان ایجاد مستحدثات که زمین در حکم تلف قرار می‌گیرد موضوع مشمول تبصره 9 ماده 9 قانون زمین شهری سال 66 می‌باشد یا بند الف ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی واگذاری دولت و نهادها./
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
استعلام مربوط به زمین‌هایی است که در اجرای ماده 12 قانون زمین شهری مصوب 1366 دولت اعلام گردیده و به استنادآن، سند مالکیت به نام سازمان مسکن و شهرسازی به نمایندگی دولت صادر شده و به نهادهای مختلف واگذار و سپس در آن احداث بنا به عمل آمده است. مالکین اولیه نسبت به نظریه کمیسیون ماده 12 اعتراض نموده و در نهایت با ابطال رأی این کمیسیون و ابطال سند مالکیت دولت حکم به نفع مالکین قبلی صادر شده است، در حالیکه مقررات مربوط به ماده 9 قانون زمین شهری جدای از مقررات ماده 12 این قانون بوده و مربوط به زمین‌های بایر و دایر است که بدون نیاز به رأی کمیسیون ماده 12، چنانچه مورد نیاز شهرداریها و دولت باشد، با رعایت مقررات این ماده و تبصره‌های آن از طرف آنها تملک می‌شود (مهلت اجرای ماده 9 این قانون 5 سال از تاریخ تصویب آن و با استفاده از فرمان حضرت امام (ره) است) همچنین در مورد قانون تعیین تکلیف اراضی واگذاری دولت و نهادها مصوب 1370/11/15 و قطع نظر از اینکه این قانون منحصراً مربوط به زمین‌هایی است که تا تاریخ فوق‌الذکر به تملک دولت درآمده است، اساساً تملک این زمین‌ها به دولت نیاز به صدور رأی طبق ماده 12 قانون شهری مصوب 1366 نداشته و اداره ثبت اسناد و املاک مکلف بوده است زمین‌های موضوع بندهای الف و ب ماده واحده را به نام دولت سند مالکیت صادر نموده و و سپس به منتقل‌الیه واجد شرایط واگذار گردد. بنابراین زمین‌هایی که به استناد رأی کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری موات اعلام و سپس سند مالکیت صادر شده است. اولاً ارتباط به قوانین مورد اشاره در استعلام دارد و ثانیاً چون این زمین‌ها پس از واگذاری از ناحیه سازمان مسکن و شهرسازی به افراد، در آنها احداث بنا به عمل آمده و اعاده آنها به مالکین قبلی متعسر شده است، لذا مالکین مذکور می-توانند بهای عادله روز زمین‌های خود را با اتخاذ ملاک از لایحه قانونی تملک اراضی و املاک..مصوب 1358 از سازمان مسکن و شهرسازی مطالبه کنند و بنابراین طرف دعوا نیز سازمان مسکن و شهرسازی خواهد بود./