صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/09/21
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گالیکش
موضوع
بررسی اعتبار گزارش ضابط در خصوص کشف آلات و ادوات جرم تهدید کننده آسایش و امنیت عمومی
پرسش
چنانچه ضابطین دادگستری دستور بازرسی یک منزل جهت دستگیری یک متهم را داشته باشد و متهم خود را داخل کمد منزل مخفی کرده باشد و در هنگام دستگیری متهم ادواتی از قبیل یک قبضه سلاح شکاری، تجهیزات دریافت از ماهواره، تریاک و مشروبات الکی (داخل کمد مشاهده شود) در فرضی که مامورین انتظامی بدون دستور مقام قضایی و در فرضی که ضابطین دادگستری با دستور مقام قضایی مبادرت به جمع آوری اموال و اشیاء فوق نمایند و موضوع را به دادسرا یا دادگاه گزارش نمایند؛ قاضی رسیدگی کننده به پرونده چه تکلیفی دارد و چگونه باید اتخاذ تصمیم نماید؟ (با توجه به ماده 57 قانون آیین دادرسی کیفری)
نظر هیئت عالی
اولاً؛ منظور مقنن از وضع ماده 57 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، جلوگیری از ورود و مداخله ضابطان دادگستری به حریم خصوصی افراد و اکتفای اقدامات آن ها به موارد ضروری و مهم است و لذا مقصود مقنن از عبارت تهدیدکننده امنیت و آسایش عمومی جامعه در ماده ناظر به مواردی است که دلالت بر وقوع امر مهمی دارد و عدم اقدام مامورین به لحاظ آثار و تبعات سوء اجتماعی، می‌تواند موجب اخلال در امنیت و آسایش عمومی گردد؛ مانند نگهداری سلاح و مهمات غیر مجاز یا نگهداری عمده یا تولید و تهیه مواد مخدر و روان گردان یا کشف جسد مقتول.
ثانیاً؛ با لحاظ اصول 22 و 38 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلاحی 1368 و با عنایت به ماده 64 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 که جهات شروع به تعقیب محدود به طرق قانونی مذکور در این ماده است و در ماده 36 این قانون نیز گزارش ضابطان را در صورتی معتبر دانسته که بر اساس ضوابط و مقررات قانونی تهیه و تنظیم شود و در فرض پرسش در مواردی که از شمول موارد مذکور در ماده 57 قانون فوق الذکر خارج است و ضابطان دادگستری مجاز به مداخله و اعلام گزارش نیستند و در صورت ارائه گزارش نیز چنانچه جرم اعلام شده را دادستان از مصادیق جرایم تهدیدکننده امنیت و آسایش عمومی جامعه تشخیص ندهد، با توجه به اینکه گزارش مزبور برخلاف مقررات قانونی تنظیم شده است، دادستان بر اساس آن، مجاز به تعقیب کیفری موضوع نمی‌باشد؛ بدیهی است که در خصوص اشیای ممنوع (مکشوفه) مطابق ماده 148 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 باید اقدام شود. (ضمناً نظریه مشورتی شماره 1056/96/7 مورخ 1396/5/8 اداره کل حقوقی قوه قضاییه موید این استنتاج است.)
نظر اکثریت
در فرض سوال جرم کشف و گزارش شده است؛ صرف نظر از اینکه این جرم تهدید کننده علیه امنیت و آسایش باشد یا خیر؛ باید با توجه به صراحت قانون در ماده 64 قانون آیین دادرسی کیفری بند ب چون اعلام جرم، گزارش از طرف ضابطین شده است باید رسیدگی شود و چنانچه دلیل کافی وجود داشته باشد باید متهم در دادگاه صالح محکوم به مجازات قانونی شود و چنانچه مامور انتظامی ادوات و دلایل جرم را برخلاف صراحت ماده 57 از قانون آیین دادرسی کیفری بدون دستور مقام قضایی از محل خارج کند باید تخلف مامور گزارش و رسیدگی شود.
نظر اقلیت
در فرضی که ضابطین قضایی با اجازه مقام قضایی ادوات و آلات جرم را از محل خارج می کند، چنانچه به نظر قاضی جرم تهدید کننده امنیت و آسایش عمومی باشد به موضوع رسیدگی خواهد شد؛ اما در فرضی مثل نگهداری تجهیزات دریافت از ماهواره، برای اشخاص نگهداری مقدار کمی از مواد مخدر جهت مصرف شخصی، نگهداری مشروبات الکلی جهت استفاده شخصی، که عمل متهم تهدید کننده امنیت و آسایش عمومی نباشد؛ اگر مامور بدون اجازه مقام قضایی ادوات جرم را به دادسرا ارسال کند و یا بدون اجازه مقام قضایی این کار را انجام دهد و با در نظر گرفتن اینکه ادوات و دلایل تهدید کننده امنیت و آسایش عمومی نیستند به استناد اصل 36 قانون اساسی و مواد 36 و 57 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 383 از همین قانون چون که رعایت قانون در جمع آوری دلیل نشده است و حقوق دفاعی متهم رعایت نشده است و گزارش مامورین بر اساس ضوابط قانونی تهیه و تنظیم نشده است قرار موقوفی تعقیب صادر می‌شود و ادوات مجرمانه ضبط و معدوم می‌شود؛ نظریه مشورتی شماره 7/95/7- 94/8/1 اداره حقوقی سازمان نیروهای مسلح و نظریه شماره 93- 5- 20- 7/93/12/26 اداره حقوقی قوه قضاییه این موضوع وجود دارد البته زیاد با بحث جلسه ارتباط ندارد.