صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/06/31
برگزار شده توسط: استان چهار محال و بختیاری/ شهر بروجن
موضوع
قرارداد سرمایه گذاری در بازار سهام و استفاده از حیل ربا
پرسش
شخص الف به عنوان کارگزار بورس فعالیت دارد و طی توافقی مبلغ سه و نیم میلیارد تومان از آقای ب اخذ می‌نماید که در بازار سهام سرمایه گذاری کند و در هر صورت (چه زیان کند و چه سود کند) در پایان سال این مبلغ را با سود 90 درصد به شخص ب بازگرداند و شخص الف و مادرش بابت ضمانت این اقدام، چندین فقره چک جمعا به مبلغ 14 میلیارد تومان به شخص ب می دهند و در روند انجام کار با توجه به اوضاع نابسامان بازار سرمایه، شخص الف متحمل ضرر و زیان شده و نمی تواند به تعهد خود عمل کند و شخص الف اقدام به ارائه شکایت با موضوع ربا علیه شخص ب به دادسرا می‌نماید شخص ب در دفاعیات خود بیان نموده که این چک ها همگی بابت طلبی است که من از آقای الف دارم و این مبلغ را (14میلیارد تومان) را به ایشان قرض دادم شخص الف نیز در دفاعیات خود بیان نموده که سه و نیم میلیارد تومان از مبالغ بابت اصل بدهی و مابقی بابت ضمانت است در فرض های مختلف زیر رفتار ارتکابی شخص الف و ب مشمول چه عناوین مجرمانه ای است ؟
1- اگر شخص الف نسبت به چک ها اقدامی ننموده باشد و به صورت نقدی نیز مازاد بر سه و نیم میلیارد تومان بین طرفین رد و بدل نشده باشد؟
2- اگر شخص ب نسبت به چک ها گواهی عدم پرداخت دریافت نموده و در دادگاه حقوقی نیز به طرفیت شخص الف دادخواست ارائه داده باشد ؟
3- در فرض پرداخت مبلغ مازاد بر سه و نیم میلیارد تومان از طرف شخص الف به شخص ب؟
4- چنانچه شخص ب نسبت به چک ها اقدامی ننموده و الف نیز نسبت به چک ها شکایت ربا طرح نموده باشد لکن در دادسرا با این استدلال که وجهی بین طرفین رد و بدل نشده است و در نتیجه جرمی رخ نداده است پرونده منتهی به صدور قرار منع تعقیب شده باشد لکن بعد از این اگر شخص ب اقدام به اخذ گواهی عدم پرداخت نسبت به چک ها نماید یا دادخواست به طرفیت شخص الف طرح نماید و شخص الف مجددا شکایت کیفری ربا مطرح نماید آیا این شکایت به لحاظ شکلی قابل رسیدگی است ؟ در خصوص مثبت بودن پاسخ به شرح سابق رفتارهای الف و ب چه عناوین مجرمانه ای دارد ؟
نظر هیات عالی
با فرض اینکه مرجع قضایی رسیدگی کننده با انجام بررسی و تحقیق لازم، توافق طرفین را ربوی تشخیص دهد (رفتار طرفین مصداق ماده 595 قانون تعزیرات مصوب 1375 باشد) و عنوان سرمایه گذاری صرفاً پوششی برای ربا خواری باشد نظریات اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان بروجن مورد تایید است.
نظر اکثریت
در صورتی که طرفین از حیله های ربا استفاده نکرده باشند و شخص الف به شخص ب این امر را توافق ننموده باشند که در صورت ضرر در بازار سهام از اموال خود به میزان آن به ب تملیک نماید یا به عبارتی توافق ربوی محسوب گردد1- با عنایت به این که موضوع توافق صرف بوده است جرم نیست 2- با عنایت به این که شخص ب نسبت به چک ها اقدام نموده است و وارد عملیات اجرایی جرم شده است اما همچنان وجهی رد و بدل نشده است مشمول شروع به جرم ربا موضوع ماده 595 قانون تعزیرات مصوب 1375 می‌باشد 3- در فرض سوم با عنایت به رد و بدل شدن وجه به صورت کامل و مازاد بر سه و نیم میلیارد تومان رفتار ربای تام موضوع ماده اخیرالذکر می‌باشد 4- با عنایت به اینکه در این فرض شخص ب اقدام جدیدی علاوه بر فعل ارتکابی سابق انجام داده است به تمامی رفتار وی سابقا رسیدگی نشده است (علی رغم رسیدگی به عنوان) و نظر به این که در شکایت های کیفری آنچه از اهمیت برخوردار است رفتار مرتکب و موضوع شکایت است موضوع مشمول اعتبار امر مختومه نیست و قابل رسیدگی مجدد است.
نظر اقلیت
1- در بند اول با عنایت به این که توافق صورت نگرفته باشد و با فرض عدم احراز حیله ربا موضوع مشمول عنوان شروع به ربا می‌باشد 2- در فرض دوم نیز موضوع مشمول ربا است 3- در بند سوم با عنایت به رد وبدل شدن وجه به عنوان ربای تام محسوب می‌شود 4- با عنایت به این که موضوع سابقا رسیدگی شده است و نمی توان با رسیدگی مجدد این امر را به ذهن متهم متبادر کرد که حالا که منع تعقیب در دادسرا صادر شده است اقدام بعدی را انجام بدهید تا به عنوان مجرم شناخته شوید و به توافق با تمامی جهات آن رسیدگی شده است لذا موضوع مشمول اعتبار امر مختومه موضوع بند ج ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 می‌باشد.