صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/04/09
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر محمود آباد
موضوع
بررسی امکان اخذ آخرین دفاع به صورت تلفنی از متهم زندانی
پرسش
در فرضی که متهم در زندان شهرستانی غیر از حوزه قضایی رسیدگی‌کننده به پرونده کیفری، به سر می‌برد و به هر دلیل، اعزام تحت‌الحفظ وی به دادسرای رسیدگی‌کننده به جرم، بسیار دشوار باشد یا امکان برقراری ارتباط از طریق ویدئو کنفرانس فراهم نباشد؛ آیا از طریق تماس تلفنی می‌توان آخرین دفاع وی را اخذ نمود؟
نظر هیات عالی
نظر به اینکه تلفن از جمله مصادیق سامانه‌های ارتباطات الکترونیکی محسوب می‌شود در صورت تحقق شرط مقرر در ماده 659 قانون آیین دادرسی کیفری، اخذ آخرین دفاع فاقد منع قانونی است.
نظر اکثریت
در صورت تایید هویت وی از سوی زندان محل حضور، امکان اخذ آخرین دفاع از طریق تماس تلفنی که از زندان با قاضی مربوطه برقرار می‌شود وجود دارد؛ زیرا ماده 175 قانون آیین دادرسی کیفری به امکان استفاده از تلفن، تصریح دارد. این ماده بیان می‌دارد: «استفاده از سامانه‌های (سیستم‌های) رایانه‌ای و مخابراتی، از قبیل پیام‌نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن، برای طرح شکایت یا دعوی، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و همچنین نیابت قضایی با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی بلامانع است.» علاوه بر این آنچه مهم است تحقق هدف، یعنی استماع اظهارات متهم است؛ وسیله آن چندان موضوعیت ندارد؛ همچنانکه ماده 175 و آیین‌نامه دادرسی الکترونیک به‌طور تمثیلی به وسایل متعددی اشاره دارند. بنابراین در مواردی که امکان اخذ آخرین دفاع با شیوه حضوری یا الکترونیک وجود ندارد از طریق تماس تلفنی با زندان نیز می‌توان در این خصوص اقدام نمود.
نظر اقلیت
امکان اخذ آخرین دفاع از طریق تماس تلفنی وجود ندارد زیرا موارد مورد اشاره در ماده 175 قانون آیین دادرسی کیفری جنبه حصری دارند. این ماده گفته است: استفاده از نمابر و تلفن، تنها «برای طرح شکایت یا دعوی، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و همچنین نیابت قضایی»، مجاز است؛ در نتیجه نمی‌توان آن را به سایر موارد تسری داد.