صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1396/12/05
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
ماهیت مجازات های جایگزین حدود در خصوص نوجوانان
پرسش
با عنایت به مفاد ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که اشعار داشته: «در جرایم موجب حد یا قصاص هر گاه افراد بالغ کمتر از هجده سال ماهیت جرم انجام شده یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنها شبهه باشد حسب مورد با توجه به سن آن ها به مجازات های پیش بینی شده در این فصل محکوم می گردند.»
آیا مجازات های جایگزینی که در خصوص حدود نسبت به نوجوانان اعمال می‌گردد ماهیت حدی دارند یا تعزیری؟ چرا که اگر قائل باشیم که ماهیت آنچه اعمال می‌گردد حدی است چنانچه نوجوان مرتکب جرایم متعدد شده باشد در راستای اعمال ماده 134 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قاعده جمع جرایم و جمع مجازاتها جاری است و از سوی دیگر محکوم علیه نمی تواند از تأسیسات حقوقی مانند: آزادی مشروط، تعلیق مجازات، تخفیف و... بهره مند گردد.
نظر هیئت عالی
آنچه در راستای احراز مصداق ماده 91 قانون مجازات اسلامی به عنوان مجازات تعیین می‌شود فاقد اوصاف حد و قصاص حسب مورد است؛ بناء علیه از قواعد و مقررات مربوط به مجازات های تعزیری تبعیت می کند؛ نظریه اکثریت در حد استنتاج مرقوم تائید می‌گردد.
نظر اکثریت
نظر به اینکه مجازات های حدی لا یتغیر می‌باشند و قابل تخفیف، تبدیل، تعلیق و... نیستند اما آنچه که در راستای ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در خصوص نوجوانان اعمال می‌گردد ماهیتی کاملاً متفاوت از مجازات حدی دارد؛ مثلاً جایی که در خصوص بزه لواط دخولی به عنف یا زنای به عنف که مجازات قانونی آن اعدام است اما به لحاظ عدم رشد و کمال عقلانی مرتکب به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت محکوم می‌گردد چه تجانسی بین اعدام و نگهداری در کانون می‌باشد و ماهیت مجازات کاملاً تغییر می کند و از سلب حیات به حبس تغییر می یابد و در نتیجه هم قابل تخفیف می‌باشد و هم می‌تواند پس ازحصول شرایط چنانچه مرتکب جرایم متعددی شده باشد، قاعده جمع جرایم و اعمال مجازات اشد را در راستای اعمال ماده 134 قانون مجازات اسلامی در مورد وی قابل اجرا دانست.
نظر اقلیت
هر چندکه در خصوص نوجوانان، چنانچه مشمول ماده 91 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 شوند نوع مجازات تغییر می یابد اما چون ماهیت جرم تغییر نمی یابد لذا مجازات جایگزین حد از همان قواعد مجازات های حدی تبعیت می کنند و قابل تخفیف نیستند و اعطای آزادی مشروط و تعلیق مجازات نسبت به آنها ممکن نیست و چنانچه نوجوان مرتکب جرایم متعدد شده باشد مجازات اشد تعزیری با مجازات جایگزین حد در اجرای احکام جمع و نسبت به محکوم علیه اعمال می‌گردد.