شماره ۱۷۸۸/۳۲ تاریخ ۲۲/۸/۱۳۶۱
شورای محترم نگهبان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم
احتراماً پیرو مذاکرات حضوری در جلسه تاریخ ۱۲/۸/۱۳۶۱ در حضور جمعی از اعضاء محترم آن شورا و پیرو مکاتبات مختلف از جمله نامه شماره ۴۲۲۰/م. ن ۱۱/۸/۱۳۶۱ و ۳۲۴/م. ن -۱۴/۱/۱۳۶۱ معاون نخست‌وزیر در امور حقوقی و پارلمانی و نامه ۴۷۴۴/م. ن - ۱۸/۸/۱۳۶۱ سرپرست محترم دفتر حقوقی نخست‌وزیری مبنی بر استفسار از آن شورای محترم در مورد عدم شمول مفاد اصل ۵۳ قانون اساسی به درآمدهای اختصاصی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران مراتب زیر به‌استحضار می‌رسد:
۱- اصولاً جمعیت هلال احمر بنا به مقررات بین‌المللی صلیب سرخ که به تصویب مراجع قانونگذاری ایران نیز رسیده برای حفظ مصونیت‌های بین‌المللی خود نمی‌تواند موسسه‌ای دولتی یا وابسته به دولت شناخته شود و الزاماً مقررات دولتی شامل جمعیت نخواهد شد.
با اینکه امر غیردولتی بودن جمعیت را قبلاً سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه هر یک بنا به موردی در ارتباط با جمعیت طی مکاتباتی اعلام نموده‌اند (فتوکپی نامه‌ها ضمیمه است) و با توجه به‌اینکه عنصر تشکیل دهنده جمعیت‌های هلال احمر در ایران و در سطح جهانی افراد داوطلب و خیّر هستند که جمعیت را پایگاهی برای ارائه خدمات نیکوکارانه خود می‌دانند و در واقع جمعیت متکی به اعانات این‌گونه افراد است به‌طوری که با جمع اعانات دریافتی از آنان تاسیس شده. معهذا بعضی از سازمانهای دولتی، جمعیت را در زمره موسسات دولتی منظور می‌کنند که مشکلاتی را در اجرای برنامه‌های جمعیت با توجه به اساسنامه تنظیمی به‌وجود می‌آورد با بیان دیگر اگر جمعیت هلال احمر طبق مقررات بین‌المللی اتحادیه صلیب سرخ و هلال احمر جهانی بخواهد با برخورداری از مصونیت‌های بین‌المللی وظائف خود را در زمان صلح و جنگ‌انجام دهد نمی‌تواند موسسه‌ای دولتی باشد و اگر موسسه‌ای دولتی بخواهد چنین وظائفی را انجام دهد آن موسسه بدون تردید جمعیت هلال احمر نخواهد بود که بتواند از مصونیت‌های بین‌المللی بویژه در زمان جنگ برخوردار باشد.
۲- بنا به مراتب فوق با قبول اصل غیردولتی بودن جمعیت و با علم به‌اینکه هیچ قانونی دال بر دولتی بودن جمعیت وجود ندارد نمی‌توان درآمدهایی که به نام جمعیت و هر یک به‌موجب مجوز قانونی خاص به همکاری و کمک دولت وصول می‌شود به حساب درآمدهای دولت منظور نمود. در حالیکه‌سازمانهای‌دولتی‌دروصول‌درآمدهای‌مزبوربه عنوان نماینده و وکیل جمعیت عمل می‌کرده‌اند و حتی در بعضی موارد مامورینی از طرف جمعیت این درآمدها را وصول می‌نموده‌اند.
دولت علاوه بر این همکاری سالیانه مبالغی به عنوان کمک یا اعانه در بودجه سالیانه پیش بینی و به‌این جمعیت پرداخت می‌نموده با این وجود از سال ۱۳۵۸ تا کنون با تفسیر خود از قانون بودجه سال ۱۳۵۸ و اصل پنجاه و سوم (۵۳) قانون اساسی نه تنها خزانه داری کل از واریز درآمدهای وصولی به‌حساب این جمعیت خودداری می‌نماید بلکه سازمان برنامه و بودجه هم که خود غیردولتی بودن جمعیت را اذعان نموده، درآمدهای به نام جمعیت را در قانون بودجه ضمن در آمدهای عمومی دولت منظور کرده است. خواهشمند است با توجه به مراتب مذکور و با در نظر گرفتن فرموده امام «مدظله‌العالی» که جمعیت را موسسه‌ای عام‌المنفعه و سازمان کمک رسانی به طبقه محروم و گرفتار می‌داند و اکنون تحت نظر نماینده محترم امام «مدظله‌العالی» از نهایت جدیت به وظائف امدادی، اجتماعی، درمانی در جبهه‌های جنگ و در سطح کشور می‌پردازد.
لذا از آن مسئولین محترم تقاضا می‌شود در موارد زیر اظهار نظر فرمایند تاراهنمای‌ما در انجام وظائفمان باشد:
۱- آیا استقلال و غیردولتی بودن جمعیت هلال احمر به‌عنوان یک جمعیت عام‌المنفعه مغایر قانون اساسی است؟
۲- وجوهاتی که به‌عنوان کمک و اعانه در بودجه دولت برای کمک به خدمات خیریه و امدادی این جمعیت منظور می‌شود نیاز به پاسخگویی یکنفر وزیر در مجلس دارد؟
۳- درآمدهای اختصاصی جمعیت هلال احمر که مطابق قانون مصوب به نام این جمعیت توسط دولت وصول می‌شود آیا دریافتی دولت تلقی می‌شود و بایستی مطابق اصل پنجاه و سوم (۵۳) قانون اساسی به خزانه واریز شود؟
یا این درآمدها به جمعیت هلال احمر اختصاص دارد و بایستی صرف انجام خدمات خیریه و امدادی آن شود.
برادر شما - دکتر سید حسن فیروزآبادی، سرپرست و دبیرکل جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
شماره ۶۶۷۱ تاریخ ۱۳۶۱/۹/۲۲
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
عطف به نامه شماره ۱۷۸۸/۳۲ - ۲۲/۸/۱۳۶۱
نظریه شورای نگهبان را در مورد سئوالات آن جمعیت در رابطه با قانون اساسی و اصل پنجاه و سوم (۵۳) آن به شرح زیر اعلام می‌دارد:
«۱- استقلال و غیردولتی بودن جمعیت هلال احمر مغایر قانون اساسی نیست.
۲- وجوهی که به‌عنوان کمک و اعانه در بودجه دولت برای کمک بخدمات خیریه و امدادی جمعیت هلال احمر منظور می‌شود از نظر قانون اساسی نیاز به‌اینکه وزیر یا شخص دیگری مسئول پاسخگویی آن در مجلس باشد ندارد.
۳- درآمدهای اختصاصی جمعیت هلال احمر که مطابق قانون توسط دولت وصول می‌شود دریافتی دولت تلقی نمی‌شود و به هلال احمر اختصاص دارد.»
قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان - محسن هادوی