تاریخ نظریه: 1402/07/12
شماره نظریه: 7/1402/171
شماره پرونده: 1402-127-171ح
استعلام:
1- چنانچه شخصی نسبت به رای دادگاه مبنی بر الزام به تنظیم سند رسمی، دعوای اعتراض ثالث مطرح کند و در جریان رسیدگی معلوم شود ملک مورد نزاع از سوی مرجع صالح موات اعلام شده است، آیا موات بودن ملک مانع رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث است یا دادگاه باید بدون توجه به رای موات، به این دعوا رسیدگی کند؟
2- در صورتی که ثالث نسبت به حکم خلع ید معترض شود و معلوم شود مالکیت به نام خوانده دعوا (محکوم‌له پرونده قبلی) است، آیا سند رسمی مالکیت مانع رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث است و یا آنکه دادگاه باید بدون توجه به سند مالکیت به دعوای اعتراض ثالث رسیدگی کند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- صدور رای بر موات بودن اراضی، موجب لغو مالکیت اشخاص و اثبات مالکیت دولت می‌شود؛ لذا در صورتی که ادعای معترض ثالث مبنی بر داشتن حق مالکیت بر ملک باشد، به لحاظ لغو مالکیت اشخاص مادام که رای صادره بر موات بودن اراضی به قوت خود باقی است، دعوای اعتراض ثالث قابل استماع نیست. بدیهی است چنانچه معترض ثالث در مرجع صالح نسبت به موات بودن این ملک به عنوان ثالث اعتراض کند، مسموع نبودن دعوای وی در اعتراض ثالث نسبت به رای صادره مبنی بر اثبات مالکیت، نمی‌تواند مستمسک عدم احراز ذی‌نفعی وی در دعوای اعتراض ثالث نسبت به رای موات قرار گیرد؛ زیرا این امر مستلزم دور است.
2- مطابق ماده 417 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، اگر رایی به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد، وی می‌تواند نسبت به آن رای اعتراض کند. در فرض سوال که ثالث نسبت به حکم خلع ید معترض است، صرف وجود سند رسمی مالکیت به نام خوانده دعوای معترض ثالث (محکوم‌له دعوای قبلی)، مانع از استماع دعوای اعتراض ثالث نسبت به رای فوق به طرفیت محکوم‌له و محکوم‌علیه نیست.