تاریخ نظریه: 1397/12/21
شماره نظریه: 7/97/1759
شماره پرونده: 96-186/1-2086
استعلام:
1- با توجه به ماده 294 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 چنانچه فرد مورد نظر قاتل و مقتول هر دو مهدورالدم باشند ویا فقط مقتول مهدورالدم باشد مثلا فردی دارد حسن را به قتل برساند اما اشتباها برادر دوقلوی او حسین را به قتل برساند اگر حسن و حسین هر دو مهدورالدم باشند یا فقط حسین مهدورالدم باشد نوع جنایت ارتکابی قتل عمدی است یا شبه عمدی است؟ چنانچه فردی در این دو فرض معاونت نماید عنوان اتهامی معاون در این جنایت چیست و به چه مجازاتی محکوم خواهد شد؟
2- اگرجنایت ارتکابی منطبق با قسمت آخر ماده 303 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 باشد ارتکاب جنایت با اعتقاد مهدورالدم بودن نوع جنایت عمدی است یاشبه عمدی؟ عنوان اتهامی معاون دراین جنایت چیست و به چه مجازاتی محکوم خواهد شد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- الف) چنانچه فرد مورد نظر قاتل محقون‌الدم و فرد مقتول مهدورالدم باشد با عنایت به ماده 294 قانون مجازات اسلامی 1392 قتل از نوع عمدی محسوب می‌شود ولی با توجه به حالت مجنی‌علیه که از افراد موضوع ماده 302 قانون مذکور است، مرتکب بر اساس ماده اخیرالذکر به قصاص و پرداخت دیه محکوم نمی‌شود و طبق تبصره 1 همین ماده به تعزیر مقرر در ماده 612 قانون مجازات اسلامی 1375 محکوم می‌شود و مجازات معاون، در فرض فوق بر اساس تبصره 2 ماده 127 قانون مجازات اسلامی 1392 ناظر به بند ت این ماده تعیین می‌شود.
ب) چنانچه فرد موردنظر قاتل و فرد مقتول هر دو مهدورالدم باشند، با عنایت به مفهوم ماده 294 قانون مجازات اسلامی 1392 جنایت عمدی نیست و موضوع مشمول ماده 302 قانون مزبور است و با عنایت به تبصره یک این ماده، مطابق ماده 616 قانون مجازات اسلامی 1375، مجازات مرتکب تعیین می‌شود و مجازات معاون نیز بر اساس بند ت ماده 127 قانون مجازات اسلامی 1392 خواهد بود.
2- اگر ثابت شود که کسی به اشتباه با چنین عقیده‌ای (مهدورالدم بودن مجنی‌علیه) مزتکب جنایت شده و مجنی‌علیه نیز از افراد مشمول ماده 302 قانون مجازات اسلامی 1392 نباشد، به تصریح بند ب ماده 291 قانون مذکور، قتل از نوع شبه‌عمد محسوب می‌شود و مجازات مرتکب طبق قسمت اخیر ماده 303 تعیین می‌شود و تعزیر مرتکب و معاون وی برابر مقررات مذکور در ذیل پاسخ قسمت ب سوال یک تعیین می‌شود.