تاریخ نظریه: 1396/11/14
شماره نظریه: 7/96/2788
شماره پرونده: 96-208-2050
استعلام:
دستورالعمل های صادره و در اجرای قانون خدمت وظیفه عمومی ماده 58 مکرر موظف به شناسایی و تعقیب مشمولین غایب هستند و بر اساس همین قانون مراجع قضایی باید در خصوص وضعیت این گونه اشخاص رسیدگی قضایی انجام دهند ولیکن در قوانین مربوطه به طور دقیق مشخص نشده قاضی در برخورد با این بزه چه مجازاتی را باید تعیین کند طبق تبصره ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 63 قاضی می‌تواند تعزیری را که خود صلاح بداند در خصوص متهم اعمال کند این ماده در سال 90 اصلاح شده و در اصلاحیه این ماده قانونگذار صرفاً اعلام کرده مشمول غایب در این قانون به عنوان فراری محسوب و به مراجع صالح قضایی معرفی می‌گردد ولیکن هیچ مجازاتی برای متهم پیش بینی نشده مستدعی است اعلام فرمایید اولا آیا با لحاظ تبصره یک ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی قاضی می‌تواند تعزیر صادر نماید و اصولا آیا این تبصر ه به قوت خود باقی است یا با اصلاح انجام شده دیگر اعتباری ندارد؟ ثانیا طبق بند 2 ماده 58 اصلاحی برای مشمولینی که فراری محسوب می‌شوند بر اساس کدام قانون مجازات تعیین می‌شود آیا می توان به ماده 59 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح استناد کرد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً:با توجه به ماده 1 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382، دادگاه‌های نظامی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی کلیه افراد نظامی رسیدگی می‌کنند و کارکنان وظیفه، طبق بند و همین ماده از تاریخ شروع خدمت تا پایان آن، فرد نظامی محسوب می‌شوند و مادام‌که شروع به خدمت نکرده، فرد نظامی تلقی نمی‌شوند و رسیدگی به جرائم ارتکابی آنان، از جمله عدم معرفی مشمولین خدمت وظیفه عمومی در مهلت یا موعد مقرر قانونی به عنوان غایب و ارتکاب بزه غیبت از خدمت سربازی به عهده مراجع قضایی عمومی است و با توجه به اینکه بزه موضوع بند 2 ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی نیز قبل از شروع به خدمت تحقق می‌یابد و مرتکب در زمان ارتکاب، فرد نظامی محسوب نمی‌شود و درحقیقت بزه غیبت از خدمت وظیفه عمومی است که مقنن، مرتکب آن را به عنوان فراری محسوب نموده است، در مراجع قضایی عمومی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و مجازات فرار از خدمت هم در مواد 59 و60 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح تعیین شده است؛ لذا مجازات مرتکبین بزه موضوع بند 2 ماده 58 اصلاحی قانون خدمت وظیفه عمومی نیز مطابق همین مواد تعیین می‌شود. ثانیاً: با توجه به آنچه در بند اولاً آورده شد، ترتیب رسیدگی به بزه غیبت از خدمت وظیفه عمومی موضوع بند 2 ماده 58 قانون خدمت وظیفه عمومی 1363، مطابق با آیین‌نامه اجرایی این قانون می‌باشد.