صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/02/12
برگزار شده توسط: استان لرستان/ شهر نورآباد
موضوع
بررسی استقلال قاضی اجرای احکام کیفری
پرسش
آیا قاضی اجرای احکام کیفری در سلسله مراتب قضات دادسرا قرار دارد؟ به عبارتی آیا قاضی اجرای احکام کیفری، مقام قضایی مستقل شبیه بازپرس و در عرض دادستان هستند یا در طول سلسله مراتب دادستان؟
نظر هیات عالی
اگرچه قانون‌گذار برای قاضی اجرای احکام، شرایط و وظایف مستقلی قائل شده است، اما این به معنای ترک وظیفه ذاتی دادستان، در این خصوص و نفی حق ریاست و نظارت وی نخواهد بود.
نظر اکثریت
قاضی اجرای احکام کیفری بنا بر دلایل زیر دادیار نمی‌باشد:
1- به صراحت ابلاغیه‌های قضایی صادره از سوی رئیس معظم و محترم قوه قضاییه مشخص می‌شود که در آن ابلاغیه‌ها همکار قضایی به عنوان دادیار اجرای احکام مشغول فعالیت قضایی نمی‌شود، بلکه در آن ابلاغیه‌ها لفظ قاضی اجرای احکام استفاده شده است.
2- جالب‌تر اینکه با توجه به نص صریح تبصره ماده 485 قانون آیین دادرسی کیفری قاضی اجرای احکام کیفری حداقل باید دارای سه سال سابقه قضایی باشد؛ حال در کجای قانون بیان شده است که مثلاً دادیار تحقیق یا دادیار نماینده دادستان در امور کیفرخواست باید دارای مدت خاصی سابقه قضایی باشد.
3- در آیین‌نامه تعیین گروه شغلی قضات قاضی اجرای احکام کیفری یک گروه از دادیار بالاتر است، پس اگر قاضی اجرای احکام کیفری دادیار باشد چه فرقی با دیگر دادیاران دارد؟
4- به دلالت ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری کلیه قرارهای نهایی و... باید به تایید دادستان برسد؛ حال آیا در تصمیم نهایی قاضی اجرای احکام کیفری در خصوص صدور قرار موقوفی اجرا، که یک قرار نهایی است باید حتماً به تائید دادستان برسد؛ مسلم است که با توجه به نص صریح ماده 505 قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره 2301/95/07 مورخ 21/9/95 جواب منفی است؛ یعنی قاضی اجرای احکام کیفری خودش مستقلاً می‌تواند این دستور را صادر نمایند و اصلاً نیازی به تائید دادستان نیست.
5- همچنین قاضی اجرای احکام کیفری می‌تواند در مرحله اجرای احکام کیفری قرار تامین صادره در پرونده را که دیگر مقامات قضایی صادر نموده‌اند (حتی دادستان) با توجه به نص صریح ماده 507 قانون آیین دادرسی کیفری، مستقلاً تغییر، تشدید و قرار تامین مناسب صادر نمایند؛ حال به نظر آن مقام محترم قضایی اختیارات قاضی اجرای احکام کیفری بیشتر شبیه دادیار است یا بازپرس؟
6- همچنین آیا دادستان می‌توانند در غیاب قاضی اجرای احکام کیفری به احدی از دادیاران دستور بدهد تا اقدامات قضایی پرونده‌های اجرای احکام کیفری را انجام دهند؟ و اگر می‌توانند پس تکلیف اختیارات قانونی قضات که برحسب ابلاغ رئیس قوه قضاییه صادر می‌شود چیست؟
7- موارد زیاد دیگری در قانون وجود دارد که قاضی اجرای احکام کیفری مقامی قضایی غیر از دادیار بوده، هرچند که دادستان و معاون اجرای احکام کیفری بر ایشان نظارت دارند، ولی نظارت آن‌ها محدود بر ارجاع پرونده، دادن تعلیمات و تذکرات قضایی و همچنین موارد اداری که دربندهای فوق به آن اشاره شده است می‌باشد نه مواردی بیشتر، نه اینکه دادستان یا معاون اجرای احکام کیفری بیایند و بر روی پرونده اجرای احکام کیفری دستور قضایی صادر نمایند.
8- درنهایت باید گفت که بنا بر دلایل فوق‌الذکر قضات اجرای احکام کیفری، در عرض دادستان هستند نه در طول دادستان و یک مقام قضایی مستقل شبیه بازپرس می‌باشند و در سلسله مراتب دادستان قرار ندارند.
نظر اقلیت
با عنایت به ماده 484 قانون آیین دادرسی کیفری که اجرای احکام کیفری را بر عهده دادستان و معاونت اجرا احکام کیفری تحت نظارت و ریاست دادستان، قرار داده درنهایت قاضی اجرای احکام کیفری در سلسله مراتب دادسرا و در طول دادستان قرار دارند نه در عرض دادستان و مقام قضایی مستقلی شبیه بازپرس نیستند.