صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/07/29
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر رامسر
موضوع
امکان ارجاع امر به داوری پس از اتمام رسیدگی در دادگاه
پرسش
چنانچه رسیدگی در دادگاه به پایان رسیده باشد آیا طرفین باز هم می‌توانند تقاضای ارجاع امر به داوری را نمایند؟
نظر هیات عالی
وفق ماده 454 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، تقاضای ارجاع به داوری تا قبل از صدور رای دادگاه قابلیت پذیرش دارد؛ زیرا بعد از پایان رسیدگی و جاری شدن قاعده فراغ دادرس دیگر مرحله رسیدگی وجود ندارد تا طرفین درخواست ارجاع امر به داوری نمایند.
نظر اکثریت
با توجه به مقرره ماده 454 قانون آیین دادرسی مدنی که از عبارت « در هر مرحله از رسیدگی » استفاده نموده است لذا تقاضای ارجاع به داوری باید حین رسیدگی و پیش از صدور حکم توسط دادگاه باشد چراکه حکم دادگاه علی‌القاعده کاشف از حقیقت است و در صورت کاشف نبودن، فصل‌کننده خصومت است و قاطع دعوی است. بنابراین زمانی که یکبار به یک دعوی توسط دادگاه رسیدگی می‌شود و حکم قطعی صادر می‌گردد علی‌القاعده رسیدگی به ان دعوی خاتمه یافته است و تعیین داور در این حالت نیز بی‌معنا می‌باشد. رویه قضایی نیز چنین امری را نمی‌پذیرد.
نظر اقلیت
هر چند در ماده 454 از عبارت در هر مرحله از رسیدگی استفاده شده است و در ظاهر خلاف بند ب ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی باشد اما به موجب این نص استرداد دعوا «مادامی‌که دادرسی تمام نشده» امکان‌پذیر است اما ارجاع دعوا در مرحله فرجامی نیز به داوری مجاز می‌باشد در حالی‌که علی‌القاعده حکم قطعی نسبت به آن صادر گردیده، باید پذیرفت که چنانچه دادرسی در مرحله نخستین حتی تجدیدنظر تمام شده باشد نیز به طریق اولی ارجاع دعوا به داوری امکان‌پذیر است. البته ارجاع به داوری پس از صدور حکم، بی‌آنکه امر در مرحله دیگری (تجدیدنظر یا فرجام) مطرح باشد، از سوی دادگاه موقعیت پیدا نمی‌کند.