تاریخ نظریه: 1402/06/18
شماره نظریه: 7/1402/125
شماره پرونده: 1402-70-125ع
استعلام:
با عنایت به مواد 24 و 27 قانون ثبت احوال مصوب 1355 با اصلاحات بعدی که ناظر بر مستندات ثبت فوت و اعلام وفات توسط مراجع رسمی است، آیا نامه مراجع رسمی مانند نیروی انتظامی، دهیاری، شورای اسلامی شهر و روستا و مقامات قضایی مبنی بر اعلام فوت به عنوان مستند ثبت فوت تلقی می‌شود و یا آنکه حتی با وجود اعلام مراجع رسمی، ثبت فوت باید مستند به گواهی پزشک یا گواهی گواهان باشد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
قانونگذار در قانون ثبت احوال مصوب 1355 با اصلاحات و الحاقات بعدی، بین ثبت واقعه فوت و نیز اعلام وفات و صدور سند ثبت وفات تفکیک قائل شده است. وفق ماده 24 این قانون، واقعه وفات مطابق تصدیق پزشک و در صورت نبودن پزشک، با حضور دو نفر گواه ثبت می‌شود؛ اما اعلام وفات و امضاء سند ثبت وفات بر عهده اشخاص موضوع ماده 26 این قانون است و چنانچه این اعلام توسط اشخاص موضوع ماده 27 (ماموران انتظامی یا قضایی یا سایر مقامات) صورت گیرد، نیازی به امضاء سند ثبت وفات توسط این اشخاص نیست و صرف شماره و تاریخ اعلامنامه در سند درج می‌شود و این امر به منزله امضاء سند خواهد بود.
بنا به مراتب یاد‌شده و مستندات قانونی فوق‌الذکر، واقعه وفات باید با تصدیق پزشک و در صورت نبودن پزشک با حضور دو نفر گواه ثبت شود (ماده 24) و اعلام دیگر اشخاص و مراجع موضوع مواد مذکور نمی‌تواند جایگزین آن شود. رای شماره 1168 مورخ 1396/11/17 هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز همسو با این نظر است.
شایسته ذکر است دستور مرجع قضایی مبنی بر ثبت وفات غیر از اعلام مقامات موضوع ماده 27 قانون ثبت احوال مصوب 1355 با اصلاحات و الحاقات بعدی است. وفق ملاک ماده 30 این قانون، در فرض صدور دستور از سوی مراجع قضایی، ثبت وفات توسط اداره ثبت احوال بلا‌مانع است.