تاریخ نظریه: 1399/11/11
شماره نظریه: 7/99/1705
شماره پرونده: 99-168-1705 ک
استعلام:
1- منظور از واقعه جدید مندرج در بند «ج» ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری چیست و آیا دلیل جدید در پرونده کیفری در مرحله تجدید نظر و فرجام پذیرفته می‌شود؟ این مراجع چه برخوردی با دلیل جدید می‌کنند و چه تصمیمی می‌گیرند؟
2- آیا بین بند 7 ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی و بند «ج» ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری از باب رسیدگی به دادگاه تعارضی وجود دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- منظور از عبارت «واقعه جدید» در بند «ج» ماده 474 آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 هر گونه رخدادی است که بعد از صدور حکم قطعی ایجاد شده یا اگر قبلاً موجود بوده، بعد از قطعیت حکم، ظاهر شود و از نظر شکلی یا ماهوی به اثبات بی‌گناهی محکوم یا عدم تقصیر وی منتهی شود.
2- در صورتی که در مرحله تجدید نظر دلیل جدیدی ارائه شود، طبعاً دادگاه تجدید نظر در مقام بررسی و ارزیابی این دلیل به ماهیت امر پرداخته و بر اساس آن رأی صادر می‌کند؛ اما در دیوان عالی کشور که رسیدگی به صورت شکلی است و نه ماهیتی، چنان‌چه دیوان دلیل ابرازی جدید را موثر در مقام تشخیص دهد، در اجرای بند 5 ماده 371 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 (ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392) رأی فرجام‌خواسته را به لحاظ نقص تحقیقات، نقض و مطابق بند «الف» ماده 401 این قانون (بند 2 قسمت «ب» ماده 469 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392) پرونده را برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادرکننده رأی نخستین ارجاع می‌کند.
3- اعاده دادرسی از طرق فوق‌العاده و استثنایی برای رسیدگی مجدد به پرونده است و لذا جهاتی که به استناد آن‌ها می‌توان تقاضای اعاده دادرسی نسبت به حکم محکومیت قطعی دادگاه کرد، موارد و جهات خاصی‌اند که به طور حصری در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مشخص شده‌اند و این حصری بودن از صدر ماده 474 و آن قسمت از ماده 476 قانون موصوف که آمده: «... پس از احراز انطباق موضوع درخواست با یکی از موارد موضوع ماده 474 این قانون» به وضوح مستفاد می‌شود؛ بنابراین، مرجع قضایی نمی‌تواند از جهات اعاده دادرسی منصوص در ماده 426 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی برای اعاده دادرسی کیفری و یا به عکس استفاده کند و هر کدام در محل خود قابل اجرا است.